________________
૧૧૪
પ્રવચન ચોથું સંસારી માણસો અનીતિ વગેરે આચરતા હોય તો તેને જોઈને આવું ન બોલાય કે, “યો, જોયો મોટો ધર્મ થઈને ફરે છે. મંદિરે જાય છે. પણ દુકાને જઈને તો લોકોના ગળા કાપે છે. અનીતિ કરે છે. ધૂળ પડી એના ધર્મમાં..વગેરે” તમારે દૃષ્ટિકોણ બદલી નાખો
આ પ્રકારને દૃષ્ટિકોણ ખોટો છે. આ રીતે અધર્મીઓની ધર્મને ધિક્કારી નાંખવાની નીતિ ખૂબ જ નિંદ્ય નીતિ છે. હિંસા, જૂઠ, ચોરી, અબ્રહ્મચર્ય, પરિગ્રહ, કલેશ, કજિયા, ચાડી, ચૂગલી, દગો, ફટકો, વિશ્વાસઘાત વગેરે હજારો પાપોથી આ આખો સંસારવાસ ભરેલો છે. આવા ઘોર સંસારવાસમાં રહેનારો માનવી પણ જે મુનિજનોના શુભ સંસર્ગના કારણે થોડાક પણ સદ્ગણ જીવનમાં મેળવી શક્યો હોય તો તે પ્રશંસાને પાત્ર બને છે.
સાથી આવા સંસારી માણસ માટે પણ જે બોલવું જ હોય તો એમ બોલો કે, “અનીતિ કરનારો, લુચ્ચાઈ અને બદમાશી કરનારો એવો પણ આ માણસ શું ધર્મ કરે છે? શું મંદિરે જાય છે ? વાહ ધન્ય છે તેને!”
આ વાસ્તવદર્શ માનવનો દૃષ્ટિકોણ છે.
જે આવો વાસ્તવદર્શી દૃષ્ટિકોણ આપણે નહિ અપનાવીએ તો બીજા જીવો પ્રત્યે ધિક્કાર–તિરસ્કાર વગેરે દુર્ભાવો આપણું અન્તરમાં ઉત્પન્ન થશે. અને તેથી આપણને જ નુકસાન થવાનું છે. રાવણ ચાટે છે તો અત્તર જ
રાવણ પણ સંસારી માણસ છે. વિષ્ટાના કુંડમાં પડેલા બિરબલ જેવો છે. આથી એનામાં કોઈ દુર્ગણ જોવા મળતા હોય તે તે કાંઈ આશ્ચર્યજનક નથી. પરંતુ સમરાંગણને સમતાંમણ બનાવી દીક્ષા લેનારા વૈશ્રમણ મુનિને રાવણ વન્દન કરે છે. આથી રાવણ ચાટે છે તો અત્તર ! એનો પક્ષપાત તો અત્તર [ધમે] તરફ જ છે.
પોતાના એકવખતના શત્રને ચરણે મસ્તક ઝુકાવવાની નમ્રતા આવવી એ સામાન્ય બાબત નથી. આ વાત આપણે બરાબર સમજી લઈએ પછી રાવણને આપણે “અધમ” કહી દેવાનું સાહસ કરી શકીશું નહિ. સૂર્પણખા અને ખરનું લગ્ન
રાવણની બહેનનું નામ સૂર્પણખા હતું. એક વાર ખર નામનો વિદ્યાધર તેનું અપહરણ કરીને ઉપાડી જાય છે. સૂર્પણખા પણ પોતાની ઇચ્છાથી જ ખરને પરણી જાય છે. ખર રાવણના ભયથી પાતાળ લંકામાં જતો રહે છે. રાવણને આ વાતની જાણ થતાં જ તે ખૂબ ગુસ્સે થઈ જાય છે. અને ખરને ખતમ કરવા જાય છે.
