________________
૩૦
કર્મસ્તવનામા દ્વિતીય કર્મગ્રંથ
વિષયોનો ત્યાગ કરવા પૂર્વકના જે જીવોનું ગુણ૦ તે દેશવિરતિ ગુણસ્થાનક કહેવાય છે.
(૬) અહીં મન-વચન-કાયાના ત્રણ કરણના નવ ભાંગા થાય તેમાં જઘન્યથી એક ભાંગે અને ઉત્કૃષ્ટથી આઠ ભાંગે વિરતિ હોય. પરંતુ નવે ભાગે વિરતિ હોય નહીં, તેથી દેશથી વિરતિ માટે દેશવિરતિ કહેવાય છે.
(૭) આ ગુણસ્થાનક સંખ્યાત વર્ષના (ઉત્કૃષ્ટથી પૂર્વ કોડ વર્ષ) આયુષ્યવાળા મનુષ્ય તિર્યંચોને હોય છે.
(૮) અહીં ક્ષાયિક-ઉપશમ અને ક્ષાયોપશમ સમ્યકત્વ હોય છે. પરંતુ તિર્યંચને ઉપશમ અને ક્ષાયોપશમ સમ્યકત્વ હોય, કારણકે તિર્યંચોને ક્ષાયિક સમ્યકત્વ યુગલિકમાં સંભવે અને યુગલિક તિર્યંચને દેશવિરતિ હોય નહીં.
(૯) દેશવિરતિવાળા ભાવશ્રાવકનાં છ લક્ષણો આ પ્રમાણે છે. (૧) વ્રતધારી (૨) શીલવંત (સદાચારી) (૩) ગુણવાન (૪) વ્યવહારી (૫) ગુરુશુશ્રુષક (૬) પ્રવચન-સિદ્ધાન્તને સમજવામાં કુશળ
અહીં નવભાંગાની વિરતિમાંથી મનની અનુમોદના વિના આઠ ભાંગે સાવધ વ્યાપારની વિરતિ હોય છે.
તે નવ ભાંગા આ પ્રમાણે છે. સાવધકાર્યને (૧) કાયાથી કરવું નહીં. (૨) કાયાથી કરાવવું નહીં. (૩) કાયાથી અનુમોદવું નહીં. (૪) વચનથી કરવું નહીં. (૫) વચનથી કરાવવું નહીં. (૬) વચનથી અનુમોદવું નહીં. (૭) મનથી કરવું નહીં. (૮) મનથી કરાવવું નહીં. (૯) મનથી અનુમોદવું નહીં.
અહીં નવમો ભાંગો-મનથી અનુમોદવારૂપ સાવઘક્રિયાનો ત્યાગ ન હોય. અહીં મનની અનુમોદના પણ ત્રણ પ્રકારે છે તે આ પ્રમાણે– (૧) પ્રતિસેવનાનુમતિ
પોતાના, પરના-ઉભયના માટે હિંસાદિથી કરાયેલા ભોજન આદિનો જે ઉપયોગ કરે તે પ્રતિસેવનાનુમતિ કહેવાય છે.
