________________
ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ
અવિરત સમ્યદ્રષ્ટિ ગુણ૦નો કાળ- જઘન્ય-અંતર્મુહૂર્ત અંત પછી સમ્યત્વથી પતિત થાય તે અપેક્ષાએ
ઉત્કૃષ્ટ- સાધિક ૩૩ સાગરોપમ- અનુત્તરમાં ૩૩ સાગ સુધી સમ્યકત્વમાં રહી. મનુષ્યના ભવમાં આવે તેને ૮વર્ષ પછી દેશવિરતિ, સર્વવિરતિનો પરિણામ આવે તે અપેક્ષાએ
અહીં સમ્યકત્વના વિવક્ષા ભેદે બે-ત્રણ-ચાર-પાંચ આદિ ભેદો શાસ્ત્રોમાં બતાવ્યા છે. તે આ પ્રમાણેબે પ્રકાર
(૧) નિસર્ગ– ગુરુ ઉપદેશ-જિનપ્રતિમા દર્શન આદિ બાહ્ય નિમિત્ત વિના તથાભવ્યત્વના પરિપાકના વશથી સહજ રીતે જિનેશ્વર ભગવંતના વચનો પર શ્રદ્ધા થવી, તત્ત્વરુચિ થવી તે.
(૨) અધિગમ- સુગુરુના ઉપદેશથી-પરમાત્માના દર્શનથી અથવા સંધ્યારાગ-આદિન નિમિત્તથી તત્ત્વરુચિ તે.
બીજી રીતે બે પ્રકાર (૧) વ્યવહાર સમ્યકત્વ (૨) નિશ્ચય સમ્યકત્વ
(૧) વ્યવહાર સમ્યકત્વ- દેવ-ગુરુની સાક્ષીએ સમ્યકત્વ વ્રત ઉચરવું તે, વ્યવહારથી એટલે બોલવામાં જિનેશ્વરે કહેલાં તત્ત્વો સાચાં છે તેમ બોલવું- સમજાવવું. આદરવું તે.
(૨) નિશ્ચય સમ્યકત્વ- ભાવથી-હૃદયથી જિનેશ્વર ભગવાનના વચનોની શ્રદ્ધા કરવી, જીવાદિ તત્ત્વોની અને મોક્ષતત્ત્વની શ્રદ્ધા કરવી, તે જ મેળવવા જેવું છે તેમ માનવું.
અથવા (૧) દ્રવ્યસમ્યકત્વ (૨) ભાવસભ્યત્વ.
(૧) દ્રવ્ય સમ્યકત્વ- જીવાદિ તત્ત્વોના સમ્ય પ્રકારના જ્ઞાનવિના જિનેશ્વર ભગવાનના વચનોની શ્રદ્ધા કરવી, યથાર્થ માનવા.
