________________
ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ
ચરમ સમય
પ્રથમ સ્થિતિનો અંતરકરણ સમ્યકત્વ મોહનીય (અંતઃકોડાકોડી)
આ મિશ્ર મોહનીય (અંતઃકોડાકોડી)
મિથ્યાત્વ મોહનીય (અંત:કોડાકોડી). (૧૭) ત્રણ પુંજ કરવાથી મોહનીયની ૨૬ના બદલે ૨૮ની સત્તા થાય છે. દરેકની અંત:કોડાકોડી સાગરોપમની સ્થિતિ સત્તા હોય છે.
(અહીં કેટલાકના મતે ઉપશમ સમ્યકત્વની વિશુદ્ધિથી ત્રણ પુંજ થાય તેમ કહેવાય છે.) એટલેકે અંતરકરણમાં પ્રવેશે ત્યારથી ત્રણ પુંજ કરે છે.”
ઉપશમ સમ્યકત્વ- અંતરકરણમાં પ્રવેશ
(૧) મિથ્યાત્વની પ્રથમ સ્થિતિ ભોગવાયે છતે જીવ ખાલી જગ્યા (અંતરકરણ)માં પ્રવેશે છે. જેમ વન દાવાનળ ઉષર (ઉખર) ભૂમિને પામીને ઓલવાઈ જાય છે તેમ મિથ્યાત્વ મોહનીયના દલિયાના વેદનના અભાવથી શુદ્ધ અપૌદ્ગલિક એવું ઉપશમ સમ્યકત્વ પ્રાપ્ત કરે છે.
આ પ્રથમ સમ્યકત્વ, નવું સમ્યકત્વ, ઔપશમિક સમ્યકત્વ કહેવાય. ઉપશમ સમ્યકત્વની સાથે કોઈ જીવ દેશવિરતિગુણ૦ને અને કોઈ જીવ સર્વવિરતિગુણ૦ને પણ પામે છે. સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિકાળથી અનંતાનુબંધી કષાયનો પણ ક્ષયોપશમ થાય છે એટલે તેનો રસોદય હોય નહીં.
(૨) ઉપશમ સમ્યકત્વનો કાળ અંતર્મુહૂર્તનો છે. તે કાળમાં મિથ્યાત્વના જાતિના ત્રણ પ્રકારના દલિયા (સમક્તિ મોહનીયના પણ) ઉદયમાં નથી તેથી સમકિતમાં અતિચાર લાગતા નથી.
(૩) ઉપશમ સમ્યકત્વના પ્રથમ સમયથી મિથ્યાત્વના દલિયા સમક્તિ મોહનીય અને મિશ્ર મોહનીયમાં ગુણસંક્રમ વડે અંતર્મુહૂર્ત સુધી સંક્રમાવે છે એટલે કે હવે ગુણસંક્રમણ શરૂ થાય છે.
* ચાર ઠાણીયા, ત્રણ ઠાણીયા અને ઉતકૃષ્ટ બે ઠાણીયા રસવાળા પુદ્ગલો તે મિથ્યાત્વ
મોહ), મધ્યમ બે ઠાણીયા રસવાળા પુદ્ગલો તે મિશ્ર મોહનીય અને જઘન્ય બે ઠાણીયા અને એક ઠાણીયા રસવાળા પુદ્ગલો તે સમ્યકત્વ મોહનીય કહેવાય.
