________________
કર્મસ્તવનામાં દ્વિતીય કર્મગ્રંથ. ચાર (અનુબંધ ચતુષ્ટય) કહે છે. આ શિષ્ટ પુરુષોનો આચાર છે. અને તે આચારોનું પાલન કરવા માટે આ ગ્રંથના કર્તા પૂજ્ય શ્રી દેવેન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ પણ પ્રથમગાથામાં મંગલાચરણ, વિષય વિગેરે કહેલ છે.
- તેમાં (૧) તદ યુણિમો વીરનાં પદથી મંગલાચરણ બતાવેલ છે. અહીં મહાવીર પરમાત્માની સ્તુતિ-વંદના કરી છે. તેથી આ ગ્રંથ ભગવાન મહાવીરનું સ્તવન પણ કહેવાય.
(૨) વંધુદ્રગોવીરાય સતા-પિત્તળ સયત મૂડું બંધ-ઉદય-ઉદીરણા અને સત્તામાં આવેલા સર્વક એ પદોથી વિષય બતાવેલ છે. સંબંધ અને પ્રયોજન ગાથામાં સ્પષ્ટપણે નથી. તેથી તે ઉપલક્ષણથી સમજવા. એટલે (૧) ઉપાય ઉપેય સંબંધમાં આ ગ્રંથ ઉપાય અને તેમાં રહેલ વિષય તે ઉપય છે. અને તે આગમ ગ્રંથો પ્રમાણે વર્ણન કરેલ હોવાથી આ ગ્રંથનો સંબંધ આગમ ગ્રંથો સાથે છે.
તથા પ્રયોજન બે પ્રકારે હોય છે. (૧) ગ્રંથકારનું (૨) ભણનારનું. તે બંનેના પ્રયોજન પણ બે પ્રકારે છે. અનંતર અને પરંપર. તેમાં (૧) ગ્રંથકર્તાનું અનંતર પ્રયોજન બાળજીવોનો ઉપકાર અને (૨) પરંપર પ્રયોજન મોક્ષપ્રાપ્તિ છે. ભણનારનું (૧) અનંતર પ્રયોજન-ગ્રંથનું જ્ઞાન મેળવવું, કર્મના બંધ-ઉદય-ઉદીરણા- અને સત્તાનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું અને (૨) પરંપર પ્રયોજન મોક્ષપ્રાપ્તિ છે.
આ રીતે મંગલાચરણાદિ અનુબંધ ચતુષ્ટય જાણવા. હવે બંધાદિમાં પ્રાપ્ત થયેલ કર્મોને ભગવાન્ મહાવીરે ખપાવ્યા એમ કહેલ છે. તો બંધાદિ ચાર શબ્દોની પ્રથમ વ્યાખ્યા કહેવાય છે.
બંધ- મિથ્યાત્વાદિ અત્યંતર હેતુઓ અને પ્રત્યેનીક વિગેરે બાહ્ય હેતુઓ વડે અંજનચૂર્ણના ડાબડાની પેઠે નિરંતર પુગલોથી ભર્યા એવા લોકને વિશે કાર્મણ વર્ગણાનો આત્માની સાથે ક્ષીર-નીરની જેમ, અથવા લોહાગ્નિની જેમ એકાકાર સંબંધ થવો તે બંધ કહેવાય.
