Page Text
________________
૭૮ ]
[ શ્રી જિનપ્રણીત કર્મ વિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન ઇન્દ્રિય અને મનની સહાયતાપૂર્વક થતું હોવાથી તે જ્ઞાન પરિમિત જ હોય કારણકે ઇદ્રિય અને મનની શક્તિ પરિમિત છે. ઈન્દ્રિયની અર્થગ્રહણ શક્તિ દેશથી અને મનની કાળથી મર્યાદિત હોય છે. અવધિ અને મન:પર્યવ જ્ઞાનમાં ઈન્દ્રિય અને મનનું આલંબન ન હોવા છતાં પણ તે સર્વ ક્ષાપશમિક ભાવના હેવાથી ક્રમપૂર્વક પ્રવર્તતા હોય છે. ક્રમપૂર્વકજ્ઞાન સંપૂર્ણતાને કદાપિ પામી શકે નહિ. આગળ ઉપર જ્યારે આપણે જ્ઞાનાવરણીય અને દર્શનાવરણીય કર્મોના કાર્યને વિચાર કરીશું ત્યારે ક્ષાપશમિક જ્ઞાન શા માટે સંપૂર્ણતાને પામી શકતું નથી તે ગણિતના સિદ્ધાંતથી સિદ્ધ કરીશું” આથી ક્ષાયિકજ્ઞાન અને દર્શનમાં સંપૂર્ણ યનું જ્ઞાન તેમજ દર્શન નિરંતર વતે છે તેવો નિશ્ચય અવધારે તેમાં જ આપણું કલ્યાણ છે.
૩૫. ચારિત્રલબ્ધિ અને તપલબ્ધિનું શુદ્ધાશુદ્ધ સ્વરૂપઃ શુદ્રમાં શુક્ર જીવ અર્થાત્ સૂક્ષમ નિગદથી લઈ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય મનુષ્ય, દેવાદિ સર્વ માં દેહાધ્યાસની અભિવ્યક્તિ સ્વરૂપ આહાર, ભય, મૈથુન અને પરિગ્રહ એ ચારે સંજ્ઞાઓ અનાદિ કાળથી પ્રાપ્ત થઈ છે. “આ દેહ તે જ હું” તે પ્રમાણે જડ પદુગલિક શરીર અને તેથી વિલક્ષણ અને અત્યંત ભિન્ન ચેતન સ્વરૂપ પિતાના આત્મામાં અભેદભાવ દેહાધ્યાસ છે. આ દેહાધ્યાસ મિથ્યાત્વ મેહનીય કર્મોદયનિષ્પન્ન મિથ્યાદર્શન યાને મિથ્યાત્વનું કાર્ય છે. મિથ્યાદષ્ટિ ને દેહ અત્યંત પ્રિય હોય છે. તેમના માટે દેહ ભેગનું સાધન છે. અનાદિકાળથી પાંચે ઈન્દ્રિયના વિષયેના ભેગમાં સર્વ જી સુખ માણતા આવ્યા છે. જે વિષયના ભંગ અને ઉપભોગમાં તીવ્ર સુખબુદ્ધિ હોય છે, તેવા વિષયો પ્રતિ તેમજ તે વિષયની પ્રાપ્તિના નિમિત્ત પ્રતિ તેઓને તીવ્ર રાગભાવ હોય છે. સર્વ વિષયસુખમાં શિરોમણિ સમાન સ્પર્શેન્દ્રિય વિષયક કામસુખની વાંછનાએ વિજાતીય વ્યક્તિ પ્રતિ કામરાગ; સગા, નેહી મિત્રાદિ પ્રતિ નેહરાગ; પિતાની કામનાઓને, વસ્તુપ્રતિના પિતાના અભિગમને, પિતાની માન્યતાઓને, પિતાના ભૌતિક હિતાહિતની દષ્ટિએ કરેલા વસ્તસ્વરૂપના મૂલ્યાંકનને, ટૂંકમાં પિતાની દષ્ટિ પ્રતિ તેમજ પિતાને અનુકુળ દષ્ટિ ધરાવનાર પ્રતિ દષ્ટિરાગ; એમ અનેક પ્રકારે તીવ્ર રાગભાવને પ્રાપ્ત મિથ્યાદષ્ટિ જીવે છે તે રાગસ્થાનેથી વિપરીત સ્થાને પ્રતિ તીવ્ર દ્વેષભાવને પણ પ્રાપ્ત થયા હોય છે. રાગ વિના ઠેષ સંભવ નથી. જે રાગ રહિત છે તે નિયમ દ્વેષ રહિત હોય છે. આથી જે વીતરાગ છે તે અવશ્ય વીતષ પણ છે.
રાગ-દ્વેષ ચારિત્રનો વિકાર છે, ચારિત્રહ છે, ચારિત્રમૂઢતા છે. જેની દૃષ્ટિ વિકૃત હેય તેનું વર્તન અર્થાત્ ચરિત્ર પણ વિકૃત જ હેય. પરંતુ ચારિત્રગુણ યા લબ્ધિ એટલે શું? ચેતને પગની ચર્ચા અથત રમણતા ચારિત્ર કહેવાય છે. ચેતને પગની પરમાં રમણતા ચારિત્રને વિકાર છે, અશુદ્ધચારિત્ર લબ્ધિ છે; અને સ્વાત્મામાં રમણતા શુદ્ધ ચારિત્રલબ્ધિ છે. ચેતને પગની આત્મતર પદાર્થોમાં રમણતા, ભિન્ન ભિન્ન પર
| SR No. | 023039 |
| Book Title | Jinpranit Karm Vigyan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kirti Maneklal Shah |
| Publisher | Kirti Maneklal Shah |
| Publication Year | 1983 |
| Total Pages | 152 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |