Page Text
________________
રૂપી અને અરૂપી દ્રવ્યાનુ સ્વરૂપ અને કમ પ્રકૃતિના મૂળ આઠ ભેદ ]
[ ૭૩
ક્ષયે પશમ કહ્યો છે. વળી આ ક્ષાયે પશમિક જ્ઞાનને હૈયેાપાદેયના વિવેકહીન મિથ્યાજ્ઞાનરૂપ ખનાવનાર તેમજ ચેતનવીયન્ સ સારપ્રતિ ઉન્માર્ગે દારનાર આત્માની દૃષ્ટિમૂઢતા અર્થાત્ ગાઢ મહનીયક્રમેક્રયનિષ્પન્ન મિથ્યાત્વ જ છે જે અનાદ્દિકાળથી સવ જીવામાં ડાય છે.
આથી સ છદ્મસ્થ જીવેામાં જ્ઞાનાવરણીય, દશનાવરણીય તેમજ અંતરાયકર્માના ક્ષયેાપશમનિષ્પન્ન કિંચિત માત્ર પણ ક્ષયાપશમભાવે જ્ઞાનાદિ લબ્ધિઓ પ્રાપ્ત જ છે પરંતુ જ્યાં સુધી જીવને સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત થતું નથી ત્યાં સુધી સર્વ જીવાને દનમેહનીયના તા ઉદય જ વતે† છે અને આ ઉન્નયજન્ય જીવની દશ`નમૂઢતાને મિથ્યાત્વમાહ અને ટૂ'કમાં મિથ્યાત્વ કહેવાય છે અર્થાત્ મિથ્યાત્વ અત્યંત તીવ્રરસવાળા દનમેહનીય કમના ઔયિકભાવ છે.
મદિરાના તીવ્રનશામાં ચકચૂર મનુષ્ય સ`પૂર્ણ ભાન ખાઈ બેસે છે. પેાતે કાણુ છે, કયા સ્થાને ( પદે) છે તેનું ભાન એટલી હદ સુધી તે ભૂલી જાય છે કે પેાતાના માતા, પિતા, પુત્ર, પુત્રી, પત્ની, મિત્ર, મિત્રપત્ની આદિ સંબંધિએ પ્રતિ અત્યંત અનુચિત વન, તેમજ વાણીવ્યવહાર કરે છે. તેને પેાતાના હિતાહિતનું પણ ભાન નથી રહેતું, જ્યારે તેના નશે. ઉતરવા માંડે છે ત્યારે તે ધીમે ધીમે ભાનમાં આવતા જાય છે. સ'પૂ` નશે। ન ઉતર્યાં હેાવા છતાં પણ અત્યંત મંદ નશામાં પેાતાના સંબંધિ પ્રતિ તે અત્યંત અનુચિત વ્યવહાર કરતા નથી કારણ કે તેને પેાતાના સ્થાનનું કંઈક ભાન તા થઈ જ જાય છે. પરંતુ તે મ નશાનુ` કંઈક તે પ્રતિષિંખ તેની વાણી વ્યવહારમાં જણાય છે જે અત્યંત અનુચિત કહી શકાય તેટલું અસભ્ય નથી હતું. આવી જ રીતે તીવ્ર રસવાળા મદિરા સમાન દનમેહનીયક દળ કે જેને મિથ્યાત્વમેહનીય કહેવાય છે તેના ઉડ્ડયસ્વરૂપ પાન વડે ચેતના એવી તે સૂશ્ચિંત થઈ જાય છે કે તેને તેના પૌદ્ગલિક શરીરથી ભિન્ન પેાતાના અસલી ચૈતનસ્વરૂપનું ભાન પણુ રહેતું નથી અને પરિણામે પેાતાના હિતાહિતનું ભાન ન રહેતા તેના વર્તનમાં પણુ મૂઢતા આવી જાય છે. પર`તુ જેમ જેમ તીવ્રરસવાળા દનમેાહનીય કર્મોની તીવ્રતા મં પડતી જાય છે તેમ તેમ આ મિથ્યાદૃષ્ટિની મૂર્છા પણ ઉતરવા માંડે છે અને જ્યારે આ તીવ્રતા અત્યંત મંદ થાય છે ત્યારે ચેતનને પેાતાના સ્વરૂપનું ભાન થવા માંડે છે અને પેાતાના અસલી સ્વરૂપનું ભાન થતાં પેાતાનું જેમાં હિત છે તેવા મેાક્ષ અને મેાક્ષપ્રાપ્તિના માર્ગોમાં રુચિવંત બને છે અને સ'સારપ્રતિની તેની રુચિ અત્યંત મંદ પડી જાય છે. આવા અત્યંત મંદ રસવાળા દશનમેહનીયકમ દળને સમ્યક્ત્વમૈાહનીય કહેવાય છે. જેવી રીતે મિથ્યાત્વ-માહનીયકમ ના ઉડ્ડય આત્માને પેાતાના સ્વરૂપદર્શનમાં ખાધક હતા જેથી તેને પેાતાના સ્વરૂપનું લેશમાત્ર પણ દન થતું જ ન હતું અથવા વિપરીતદન થતું
ક. ૧૦
| SR No. | 023039 |
| Book Title | Jinpranit Karm Vigyan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kirti Maneklal Shah |
| Publisher | Kirti Maneklal Shah |
| Publication Year | 1983 |
| Total Pages | 152 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |