Jinpranit Karm Vigyan

SR No.: 023039
Original Sutra Author: N/A
Author: Kirti Maneklal Shah
Publisher: Kirti Maneklal Shah
Publication Year: 1983
Total Pages: 152
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 13 MB

Page 112

રૂપી અને અરૂપી દ્રવ્યેાનું સ્વરૂપ અને ક્રમ પ્રકૃતિના મૂળ આઠ ભેદ ] [ ૫ વૈભવ સામે નિગેાદ જીવની, આપણા જેવા સામાન્ય મનુષ્યની, તેમજ શ્રુતકેવળી ભગવાની આ લબ્ધિની સરખામણી કરીશું તે તે ત્રણેની લબ્ધિમાં જે ભેદ છે તે નહિવત્ જેવા કહી શકાય તેવા છે. ગણિતની પરિભાષામાં શ્રુતકેવળી ભગવંતની ક્ષાયેાપશમિક જ્ઞાનલબ્ધિથી અનત વગ સ્થાને કેવળી ભગવંતની ક્ષાયિક ચેતન અર્થાત્ જ્ઞાનલબ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. સંખ્યાતીત ગણિતથી આપણે અપરિચિત છીએ તેથી આ અન તવગ સ્થાને ” એટલે કેટલુ' તેના આછે ખ્યાલ આવી શકે તે માટે પ્રથમ “ વગ સ્થાન ”ની શ્રેણીના પરિચય કરીએ. અત્રે આપણે જેને વગ સ્થાન કહીએ છીએ તે દ્વિરૂપ વગધારા થકી ઉત્પન્ન થતી વર્યાંની (Squarenos) એક પ્રકારની શ્રેણીનુ સ્થાન છે. આ ધારામાં પ્રથમ સ્થાને એના વર્ગ ચાર છે. ચાર એ નાનામાં નાના વર્ગ છે. આધુનિક ગણિતના પડિત વાંધા ઉઠાવશે કે ચાર નહિ પરંતુ એક જઘન્ય વર્ગ સખ્યા છે. પરંતુ જૈન ગણિતમાં “૧ "ને સંખ્યાની નાતમાં સ્થાન આપવામાં નથી આવ્યું. આનું રહસ્ય પામવા દ્રવ્યાનુયાગ અને ખાસ કરીને નય–પ્રમાણુ આદિ વિષયની જાણકારી આવશ્યક હાવાથી અત્રે આ સવ પ્રરૂપણા અસ્થાને છે.
જઘન્ય સખ્યા ૨” છે તેથી “ર્ના વગ “૪” આ ધારાનુ' પ્રથમ સ્થાન છે. “ ૪ ”ના વગ ૬ ૧૬” ખીજું સ્થાન છે. આ ધારામાં “ર ”ના વગથી લઈ પૂર્વ પૂર્વ સ્થાનાના વર્ગ કરતા છતા ઉત્તર ઉત્તર સ્થાનની પ્રાપ્તિ થાય છે જેમકે ઃ—
૪, ૧૬, ૨૫૬, ૬૫૫૩૬, ૪૨૯૪૯૬૭૨૯૬, ૧૮૪૪૬૭૪૪૦૭૩૭૦૯૫૫૧૬૧૬, આ પ્રથમ છ સ્થાન જોતા ખ્યાલ આવી શકે કે ઉપર ઉપરના સ્થાનેાનું સખ્યાપ્રમાણુ પૂ સ્થાનથી કેટલુ* વિશાળ થતું જાય છે. આધારનુ' અ`તિમ સ્થાન કેવળજ્ઞાનના અવિભાગ પ્રતિદાની સંખ્યા છે કે જે અનંતાનંતનું ઉત્કૃષ્ટ સ્થાન છે. ગણિતના અભ્યાસકોને સમજાશે કે આ ધારાના વ્યાપક સ્વરૂપને નીચે મુજબ પણ દર્શાવી શકાય છે. ૪, ૧૬, ૨૫૬, ૬૫૫૩૬, ૪૨૯૪૯૬૭૨૯૬,................
ર
= ૨,
૨
= ૨,
'
66
*
ર
2,
૨
૮
૨,
૧૨ ૩૨ 2, ૨,
3
શ્
21
४
૨
21
૬૪
ર,...
૫ २
૨,.
n
૨
Log K
२
Log K Log K ૨
'
.૨
જ્યાં k= કેવળજ્ઞાનનું ભાવપ્રમાણ છે.
‘શ્રુતકેવળી ભગવંતેાની ક્ષાયેાપશમિક જ્ઞાનલબ્ધિથી અન ́ત વગ સ્થાને કેવળી ભગવ ́તની ચેતન અર્થાત્ જ્ઞાનલબ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. ”
આ વિધાન શ્રુતકેવળીભગવંતની ક્ષાયેાપશમિક અને કેવળજ્ઞાની ભગવ'તની ક્ષાયિક લબ્ધિ વચ્ચેના વિશાળ અંતરને દર્શાવવા પૂરતું ઠીક છે પર ંતુ ચાક્કસ સિદ્ધાંતની દૃષ્ટિથી દોષિત છે. પ્રથમ વાત તા એ છે કે સર્વ શ્રુતકેવળીની ક્ષાયેાપશમિક લબ્ધિ