________________
૧૪ઃ જનમાર્ગની પિછાણુ
ધર્મની ખાતર છેડે પણ ત્યાગ માનવીને અપ્રિય થઈ પડે છે, અભક્ષ્ણ ભક્ષણ આદિ મહાદોષોને ધર્મની ખાતર ત્યાગ કરવાનો ઉપદેશ એવા જ કઈ કારણે અમુક પ્રકારના ઘડતરવાળા આત્માઓને ખટકે છે. એ જ પદાર્થોને યા તેમાંના કેઈ પણ એક પદાર્થનો ત્યાગ કરવાનું કોઈ વૈજ્ઞાનિક શોધક કે અમેરિકન ડોકટર કહે અને તેમ નહિ કરવાથી અનેક પ્રકારની શારીરિક અને માનસિક હાનિઓ દર્શાવે, તે બધા સાંભળવા તત્પર થઈ જાય છે અને તે મુજબ અમલ કરવો જોઈએ, એમ પણ કહેવા લાગી જાય છે. મધ્યસ્થબુદ્ધિવાળા શોધક જેમ જેમ તેમને સામગ્રી મળતી જશે, તેમ તેમ માંસાદિકના બે રાકથી થતી આરે
ની હાનિને જેમ જોઈ શક્યા છે, તેમ બહુબીજ, અભક્ષ્ય અને અનન્તકાયાદિકના ભજનથી થતી શારીરિક અને માનસિક હાનિઓને પણ જોઈ શકશે. રાત્રિભેજનથી થતી હાનિઓ તે તદ્દન સ્પષ્ટ છે અને તેઓ જ્યારે તેની સામે પડકાર ઉઠાવશે ત્યારે જ્ઞાનીઓની આજ્ઞા ખાતર નહિ, તો પણ તેમના વચનની ખાતર તેને જરૂર વધાવી લેવાશે, પરંતુ તે વખતે તે વધામણી કેવળ આરોગ્યાદિક ઈહલૌકિક હેતુઓ માટે હશે, તેથી અભક્ષ્ય ભક્ષણાદિનો ત્યાગ કરવા દ્વારા જે વિશિષ્ટ પ્રકારનો આત્મિક લાભ મળવાનો હતો, તે ભાગ્યમાં રહેશે કે કેમ ? તથા મનુષ્યની દયાની લાગણીને નવપલ્લવિત રાખીને તેને ઉત્તરોત્તર ઉચ્ચ કટિમાં મૂકવાનું જે જ્ઞાનીએનું ધ્યેય હતું, તે પણ પાર પડશે કે કેમ ? એ વિચારણીય છે.
આથી એક બીજી વાત એ સિદ્ધ થાય છે, કે “જ્ઞાનિકની “શોધકદષ્ટિ લેકે ઉપર વધારે છાપ પાડે છે અને
