________________
૮૮ : જૈનમાર્ગની પિછાણ દર્શન, તેમના ચારિત્રનું ઉત્તમ શ્રવણ અને તેમના ઉપદેશનું સક્રિય પાલન-એ ચાર રીતને છોડીને બીજી કઈ પણ રીતે તીર્થકરેનું સેવન શક્ય નથી. બીજી જે કઈ રીતે છે, તે એ ચારમાં એક યા બીજા પ્રકારે સમાવેશ પામી જાય છે. | તીર્થકરેનાં તીર્થનું જ્ઞાન, શ્રદ્ધાનું કે આચરણ પ્રાપ્ત કરવા માટે પણ તીર્થકરેના નામ, રૂપ, ચરિત્ર કે ઉપદેશને આશ્રય લેવાની જરૂર છે. જેટલી ભક્તિ તીર્થકર ઉપર, તેટલી જ ભક્તિ તીર્થ ઉપર અને જેટલી ભક્તિ તીર્થ ઉપર, તેટલી જ ભક્તિ તીર્થકર ઉપર થવી જોઈએ. તીર્થ અને તીર્થકરને પિતા-પુત્રને સંબંધ છે. અવિસંવાદિ, સત્ય, અને એ કારણે, અચિત્ય પ્રભાવસંપન્ન તીથ, એ જગતના પિતાને સ્થાને છે અને તીર્થકર એ પિતાના પિતા (પિતામહીના સ્થાને છે. જગતનું પાલન, પોષણ, અને ધારણ તીર્થથી થાય છે અને તીર્થનું પાલન પોષણ અને ધારણ તીર્થકરથી થાય છે; તેથી તીર્થકરને પ્રભાવ એ દૃષ્ટિએ તીર્થથી ઘણે વધી જાય છે. અને તીર્થકર પિતાના નામ, રૂપ, ચારિત્ર અને ઉપદેશથી ભિન્ન નથી, તેથી જેટલું પ્રભાવ તીર્થકરોને, તેટલે જ પ્રભાવ તેમના નામને, તેમના રૂપનો, તેમનાં ચરિત્રોને અને તેમના ઉપદેશ આદિનો માનવે જોઈએ. તીર્થકર લેકમાં ‘મંગળ’ છે, તે તેમનું નામ પણ લેકમાં “મંગળ છે. તીર્થકરે લેકમાં ‘ઉત્તમ” છે, તે તેમનું નામ પણ લેકમાં “ઉત્તમ છે. તીર્થકરે લેકમાં “શરણભૂત છે, તે તેમનું નામ પણ લેકમાં “શરણભૂત” છે. જે લોકો તીર્થકરનાં રૂપ, આકૃતિ, પ્રતિબિમ્બ કે પ્રતિચ્છાયા આદિને પ્રભાવ તીર્થકરેના જેટલે સ્વીકારતા નથી, તે લકે પણ તીર્થકરોના નામને પ્રભાવ તે
