________________
( ३६४ )
जीर्णोऽतिशोयोगी, दशान्तो विकलेन्द्रियः । पुत्र - मित्र - गुरु- भ्रातृ-पत्नीभ्यो भैक्ष- माहरेत् ||
अर्थ - अतिवृद्ध, अतिदुर्बल, अन्तिम दशा प्राप्त और विकलेन्द्रिय योगी, पुत्र, मित्र, गुरू, भाई, और पत्नी से भिक्षा ग्रहण करे ।
अत्रि कहते हैं
श्रायसेन तु पात्रेण यदन्नमुपदीयते ।
भोक्ता विष्ठा समं भुंक्त, दाता च नरकं व्रजेत् ॥
अर्थ - लोहे के पात्र से दिया गया अन्न खाने वाला विष्ठा खाता है, दाता नरक में जाता है ।
पयो यावकमेव च ।
विष्णु कहते हैंभैक्षं यवागू तक्रं वा, फलं मूलं विपक्वं वा, कणपिण्याक सक्तवः ।। इत्येते वै शुभाहारा, योगिनः सिद्धिकारकाः । वङ मूल पत्र पुष्पाणि, ग्राम्यारण्य फलानि च ॥ करण्यावक पिण्याक, शाक तक्र पयो दधि । भिक्षां सर्वरसोपेतां हिंसावर्जं समाश्रन् ।
अर्थ - यवागू, छछ, दूध, याबक ( यवों से बना हुआ खाद्य पदार्थ ) पका फल तथा मूल कण (सेका हुआ चणा आदि धान्य) पिण्याक ( तिल्ली की खली ) सातू ये सब योगियों के लिये सिद्धि कारक शुभाहार कहे गये हैं ।