________________
જૈનધર્મ અને માંસાહાર પરિહાર સમય–સંગાનુસાર બદલવા જ પડે. આ કારણે પૂર્વના યુગપ્રધાનની અપેક્ષા પાછળના યુગપ્રધાનનું જ વચન પ્રમાણભૂત મનાય. જેમ આજે કેટલીક બાબતોમાં આપણે કાલકાચાર્યની અને કેટલીક બાબતમાં આયરક્ષિત સૂરિની આજ્ઞા નીચી છીએ તેમ. હરેક યુગપ્રધાનને પિતાના યુગને પણ વિચાર કરવો પડે છે. આ કારણે શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીની સામે અમુક પરિસ્થિતિ હતી. એથી એમણે નવ વિગઈઓ માટે મર્યાદિત છૂટ મૂકી. પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ ત્યારે પછીના યુગપ્રધાનોએ ચાર મહા વિગઈઓ માટે અપ્રશસ્ત વિગઈએ કહીને (નિ. ચૂ. ગા. ૩૧૬૭-૬૮) સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ મૂકયો. આજે આપણે પાછળના યુગપ્રધાનની આજ્ઞા નીચે હોઈ કેઈને હવે એવો અપવાદ ન મળી શકે. વળી એ જ મહર્ષિઓએ એ પણ આજ્ઞા આપણને આપી રાખી છે કે દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવ જોઈ પરિવર્તન કરવાની જરૂર લાગે તે ભિક્ષુ સંધ એકત્ર થઈ પટ્ટ દ્વારા વિધિવિધાનોમાં પરિ. વર્તન કરી શકે છે. પણ કોઈ પ્રશ્નમાં પિતાની વાત સાચી હોવા છતાં ચાલી આવતી આજ્ઞાને ભંગ કરવાનો કોઈને પણ અધિકાર નથી. જે આ પ્રશ્ન બરાબર સમજાય તો શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીનું કથન એ સમય માટે કેવું યોગ્ય હતું અને જરૂરી પણ હતું એ સહેજે ધ્યાનમાં આવે. પણ આપણે હરેક પ્રશ્નને બદ્ધ પૂર્વગ્રહથી જ જોઈએ છીએ અને એટલે જ આપણે સત્ય રહસ્ય સમજી શકતા નથી.
