________________
પરિશિષ્ટ
૧૩૧ મુક્ત છૂટ નથી મેળવતો પણ એમની દેખભાળ તળે ધીમે ધીમે એમાંથી મુક્ત થઈ શકે. આ કારણે આજ પણ મુનિ જે કંઈ વહોરી લાવે છે તે ગુરુ પાસે હાજર કરે છે. ગુરુ એ તપાસી લે છે ને પછી રજા આપ્યા બાદ જ એ વાપરી શકે છે. ચાલી આવતી આ પ્રથા એ કાળના ફસાયેલા મુનિઓ ગુરુઓની દેખભાળ નીચે એ રોગમાંથી મુક્ત થાય એ જાતના થયેલા પ્રયત્નોના ઈતિહાસની ઝાંખી કરાવે છે. બાકી તે પહેલાં આ કેઈ નિયમ નહેાતે જે પ્રાચીન આચારાંગ તથા દશવૈકાલિક જોવાથી ખાતરી થાય છે. યક્ષાને નિમિત્તે લખાયેલી, આચારાંગ સાથે જોડી દીધેલી ૧લી ચૂલિકામાં ત્રીજા મહાવ્રતની બીજી ભાવનામાં જ આ અંગેનું સ્પષ્ટ સૂચન પ્રથમ વાર નજરે પડે છે કે ગુરુની રજા મેળવીને આહાર–પાણી વાપરવાં, રજા મેળવ્યા વિના ન વાપરવાં.
(૪) સાથે એક બીજી વાત પણ સમજી લેવાની જરૂર છે કે સ્વાદ કરવાં એને આપણે પાપ માન્યું છે. પણ એમ છતાં સમૂહમાં મિષ્ટાન્ન ભોજન લેવામાં ધમ પણ માને છે, કારણ કે પૂર્ણ સંયમની સાધનામાં સફળ થયા વિના એ ભૂખ જ્યારે ઉપડે છે ત્યારે માણસ વિલ્હેલ બની જાય છે. આ કારણે અપવાદ સેવીને પણ માનવને વધારે વિકૃત થતો અટકાવવા મિષ્ટાન્ન ભજનને પણ પ્રસંગે આવકારવું પડ્યું છે. આંદામાન ટાપુમાં દેશનિકાલની સજા પામેલા કેદીઓને કદી મિષ્ટભોજન મળતું ન હોઈ ૨-૪ મહિને એની ભૂખ ઉઘડે છે ત્યારે સાકરના એક ગાંગડા માટે–જેની પાસે એ હોવાની શંકા જાય છે એનું ખૂન કરીને પણ એ ગાંગડો પડાવી લઈ ખાઈ જાય છે ત્યારે જ એની જીભને કંઈક તૃપ્તિ મળે છે, કારણ કે બધી ઇંદ્રિયેમાં સ્વાદેન્દ્રિય જીતવી ભારે મુશ્કેલ છે. જીવનની આદિથી તે અંત સુધી એનું પ્રાબલ્ય એવું ને એવું જ ટકી રહેતું હોય છે. આથી પૂર્વાભ્યાસને કારણે આ પ્રકારની લાંબે ગાળે ઊઠતી સ્વાદવૃત્તિને સંતોષવા સૂઝતા આહારના નામે સંખડિમાં જવામાં તેમ જ બંધાયેલા વહેમને કારણે રેગ કે
