________________
૩. કે આ સિવાયનો કોઇપણ સ્વર + વિસર્ગ અથવા ક્ + કોઇ પણ સ્વર કે ઘોષ
વ્યંજન = F અથવા વિસર્ગનો ર્ થાય.
P
દા.ત. : + અતિ = ક્ + ગતિ = રતિ ।
હ. + ૫ઘ્ધતિ = ક્ + ગતિ = ર્નિતિ ।
૪. ર્ + ર્ આવે તો પૂર્વનો સ્ લોપાય તથા (ૠ સિવાયનો) તેની પૂર્વનો સ્વર ધૃસ્વ હોયતો દીર્ઘ થાય છે.
દા.ત. : + રક્ષતિ = ર્િ + રક્ષતિ हरी रक्षति ।
-
=
૫. વિસર્ગ + ૐ, છ્, ટ્ર્, વ્, ત્, શ્ આવે તો
અનુક્રમે
श् ष् स् થાય છે.
દા.ત. વાતઃ + વનતિ = વાતશ્ચતતિ । વાત: + ટીતે = વાલીતે । વાત: + તતિ = વાનસ્તતિ ।
૬. વિસર્ગ + શ્, પ્, મૈં આવે તો વિસર્ગ કાયમ રહે અથવા વિકલ્પે વિસર્ગને બદલે અનુક્રમે ગ્, પ્ કે સ્ મુકાય છે.
દા.ત. નૃપ; + શાન્તિ = નૃપ: શાસ્તિ / નૃપશાતિ ।
વાત: + ષોળું = વાત: ષોનું / વાતખોળ । વાલ: + પતિ = વાન: સતિ / વાનસ્પતિ ।
નામ
પુલિંગ અગ્નિ - અગ્નિ, દેવતા અત્તિ- શત્રુ, દુશ્મન
અત્તિ - તલવાર
૩દ્ધિ - મહાસાગર ઋષિ - ઋષિ
પિ - વાંદરો, વાનર
વિ - કવિ
નૃપત્તિ - રાજા પવિ - ઈન્દ્રનું વજ
પīિ - હાથ
યત્તિ - જતી, યોગી
વ્યાધિ - વ્યાધિ, રોગ રિ - હરિ, ઈન્દ્ર
વાર- પાણી
- ગિરિ, પર્વત ધૂમઁટિ - શિવ
૬ - નહિ
. સુબોધ સંસ્કૃતમાર્ગોપદેશિકા ૨૨ 40
નપુંસકલિંગ
અવ્યય
પાઠ - ૫ )
