________________
૧૨૮ ]
નાસ્તિક—મતવાદનું નિસન...
તૃપ્તિનાં સાધના ઓછાં થાય છે, જેનું ફળ સિવાય દુ:ખ ખીજું કાંઈ આવતું નથી. મન્દ્વ પાપમાં વાસના કમ હાય છે, તેથી આત્માની દશા એથી વિપરીત થાય છે. એને વાસનાતૃપ્તિનાં સાધન ન પણ મળે, તેા પણ તેથી વિશેષ દુ:ખ થતું નથી. એ જ રીતે મન્દે પાપકર્મી ખીજાઓના હિતેાને સહાયક યા અવિરાધી બનવાથી, એના લ–સ્વરૂપ વાસનાવૃષ્ટિનાં સાધન વધે છે અને એ સર્વનું અન્તિમ ફળ શાન્તિ અને સુખમાં આવે છે. માહ અને આસક્તિના સર્વથા અભાવથી આત્મા પર પદાર્થોથી સર્વથા નિ:સ્પૃહ અને સ્વાધીન બને છે તેથી પૂર્ણ શાન્તિ અને પૂર્ણ આનન્દના પોતે પોતામાં પેાતાના દ્વારાએ જ અનુભવ કરે છે. તથા બાહ્ય કારણુ કર્મના સંબં ધનાં કારણેાના અભાવ થવાથી, શરીરદ્ધિ પર પદાર્થોના સંબં ધથી પણ સર્વથા મુક્ત થઈ જાય છે. સત્કર્મ એ સત્કર્મ કયારે ?
પુણ્ય યા સત્કર્મ સ્વયં પણ અલ્પાધિક રૂપ સમતા યા શાન્તિ છે: કારણ કે તેમાં તદ્દનુરૂપ તત્કાલ પણ શાન્તિ અને સ્વાધીનતાના અનુભવ થાય છે. જે પુણ્ય યા સત્કર્મમાં શાન્તિ, સ્વાધીનતા અને પર પદાર્થોના ત્યાગની ભાવના નથી, તે સત્કર્મ સત્કર્મ કહેવાતું હાય, તે પણ તેના કરનારને સાચી શાન્તિદાયક થતું નહિ હાવાથી, સત્કર્મ જ નથી.
શુભ કર્મો અને આત્મલક્ષ્ય :
કેવળ આત્મિક શાન્તિ માટે જ નહિ, પણ સાંસારિક સુખ અને શાન્તિ માટે પણ વાસનાની મન્ત્રતા થવી આવશ્યક છે. સાંસારિક સુખ માટે પણ કેવળ ખાહ્ય સામગ્રી પર્યાપ્ત નથી. એક ક્રોડાધિપતિ પેાતાની વિશાળ સમ્પત્તિથી પણ
