________________
પ્રા
થન
આત્માની હયાતિને ઇન્કાર કરવો, એ નિરન્તર ઉદય અને અસ્ત પામતા સહસ્ત્રભાનું સૂર્યની હયાતિનો ઈન્કાર કરવા કરતાં પણ અતિશય અજ્ઞાનતાભર્યું કૃત્ય છે. દસ્ય જગતને ભ્રાન્ત માનનાર દર્શનકારને પણ એ બ્રાન્તતાનું ભાન કરનાર કોઈ એક પદાર્થની સત્યતાને સ્વીકાર અવશ્ય કરવો પડ્યો છે. પરંતુ દશ્ય જગતને જ એક પરમાર્થ સત્ય માનનાર અને એના ભોગવટા ઉપર જ સર્વ સુખની મદાર બાંધનાર (નાસ્તિકમતી) લેક જ્યારે આત્મા અને પરલોકાદિ પદાર્થોનો ઈન્કાર કરવા તૈયાર થાય છે, ત્યારે તે ખરેખર, પિતાના અજ્ઞાનનું ભારેમાં ભારે પ્રદર્શન કરાવે છે. દશ્ય જગત જે સત્ય છે, તો એ જગતને જેનાર અને જાણનાર તેથી પણ અધિક સત્ય છે. નિયમિત સૂર્યના અસ્તેયને સ્વીકારનારાઓ, એ અસ્તોદયની ક્રિયાને અબ્રાન્તપણે જાણનાર અને સમજનારને જ માનવાને ઈન્કાર કરે, ત્યારે–તેઓ સૂર્યના અસ્તોદયને જાણીને અને સમજીને બોલનારા છે કે માત્ર વૃથા પ્રલાપ કરનારા છે?” -એ પ્રશ્ન આવીને ઉભે જ રહે છે. પરંતુ આજ સુધી આસ્તિકમતી કે નાસ્તિકમતી, કેઈ પણ પ્રકારના લેકે સૂર્યના અસ્તોદયની ક્રિયાના જ્ઞાનને કે કથનને અસત્ય કે પ્રલાપ માત્ર તરીકે માનેલ કે
