________________
સાધના માટે પ્રાપ્ત થાય, એવી (જ્ઞાન–સુખરહિત) મુક્તિ ઉપર કાઈ પણ વિબુધ જનને આસ્થા ન જ થાય, એ તન સ્વાભાવિક છે.
મીમાંસકા માને છે કે–મુક્ત આત્મા સદા સ્વસ્વરૂપમાં સ્થિત રહે છે. તે ખ ધન, દુઃખ તથા કલેશથી દ્વિત હાય છે. અને કામ, ક્રોધ, મદ, ગ, લાભ અને દભ-એ છ પ્રકારની ઉમિઓથી પર હાય છે. બ્રહ્મનુ સ્વરૂપ આનંદ છે અને તે મેક્ષદશામાં પ્રગટ થાય છે, તે સમયે બ્રહ્માનુ રૂપ જોઈને બધાં બંધના છૂટી જાય છે. બંધના છૂટી જવાથી માક્ષદશામાં આત્મા પેતાનામાં જ નિત્ય એવા આનંદને લાભ મેળવે છે. જ્યાં માત્ર બુદ્ધિ જ પહેાંચી શકે પણુ ઇન્દ્રિયા ન પહોંચી શકે, એવુ' કદી પણ નાશ નહિ. પામનારૂ' સુખ જેમાં રહેલુ` છે, તેનું નામ મૈાક્ષ છે. મેાક્ષદશાનું સુખ અવધિ વિનાનું, અખડ અને ઘણામાં ઘણુ છે. એથી વધારે સુખ બીજે કોઈ ઠેકાણે સંભવી શકતુ નથી. એ રીતે માક્ષના સુખનુ વર્ણન મીમાંસકા કરે છે, તા પણ એ સુખને પ્રાપ્ત કરવાના એને અનુરૂપ ઉપાયે તે લેાકેા નથી દર્શાવતા. જૈનો કહે છે કે-માક્ષમાં કર્મજન્ય સુખને અભાવ છે, પણ સ્વભાવજન્ય સુખ વિદ્યમાન છે, તેથી તે સુખની પ્રાપ્તિ માટેના ઉપાયા પણ તેને અનુરૂપ જોઈએ. યજ્ઞ-યાગાદિ હિં’સ્ર અનુષ્ઠાના કે તત્ત્વજ્ઞાનશૂન્ય શુષ્ક કર્મકાંડો આત્માને સ્વભાવજન્ય સુખવરૂપ મુક્તિ અપાવવાને કેવી રીતે સમ થઈ શકે ? વિષયસુખને જેમ લાકે ચાહે છે, તેમ આત્માને
