________________
ધર્મ એટલે શું?
'यतोऽभ्युदयनिःश्रेयससिद्धिः स धर्मः ।' જેનાથી અભ્યદય અને નિઃશ્રેયસની સિદ્ધિ થાય તે ધમ
ધર્મની આ વ્યાખ્યા સર્વ આસ્તિક દર્શનકારોને માન્ય છે.
અસ્પૃદય એટલે પિગલિક આબાદી. નિશ્રેયસ એટલે આધ્યાત્મિક શ્રેય.
ધર્મથી જેમ આધ્યાત્મિક શ્રેય સધાય છે, તેમ પિદુગલિક આબાદીનું કારણ પણ ધર્મ જ છે.
પગલિક આબાદી એટલે ભૌતિક ઉન્નતિ. ભૌતિક સુખોની સિદ્ધિ.
સુખ બે પ્રકારનાં છે, એક પુદ્ગલના સંગથી થનારાં સુખ. બીજાં પુદગલના સંચાગ વિના થનારાં.
પુદ્ગલના સંગથી ઉત્પન્ન થનારાં સુખ એ ભૌતિક સુખે છે.
કોઈ પણ પુદ્ગલના સંગ વિના કેવળ આત્મપદાર્થથી ઉત્પન્ન થનારું સુખ એ આધ્યાત્મિક સુખ છે. આધ્યાત્મિક સુખની સિદ્ધિ નિર્જરાલક્ષી ધર્મથી છે.
