________________
૧૬૦
પિરમેષ્ટિ–નમસ્કાર ઈશ્વરનું નામ સતત વાણી દ્વારા જપવું, હદયમાં તેનું ભાવપૂર્વક સ્મરણ કરવું અને આત્માવડે તેમાં તન્મય થવું, માનસ ચક્ષુએથી ઈશ્વરનું સતત સાનિધ્ય અનુભવવું અને તેની કૃપા માણવી. સુતાં અને જાગતાં સર્વ જગ્યાએ સર્વ સમયે આ પ્રમાણે કરવું, ત્યારે આ ભાવના ભાવવી કે હે પ્રભુ! મારા ઉપર દયા કરે.” - સાધક જયારે આ ભાવનાથી રંગાય છે ત્યારે તે ઉડે આત્મસંતેષ અનુભવે છે, પ્રાર્થનાની અનિવાર્ય અગત્ય તેને હવે સમજાય છે. તેને લાગે છે કે પ્રાર્થના વગર જીવી શકાય નહિ. પછી પ્રાર્થના તેના વાચ્છવાસ સાથે વણાઈ જશે.
પિતાને આધ્યાત્મિક માર્ગમાં આગળ વધેલ ગણનારા કેટલાક લોકો એમ માને છે કે એકની એક પ્રાર્થના કરવી નિરર્થક છે, આવી યાંત્રિક અર્થહીન ક્રિયાઓ માત્ર અણસમજુ માટે છે.
બાહાથી યાંત્રિક દેખાતી પક્રિયા વડે પ્રાપ્ત થતાં રહસ્યથી તેઓ અપરિચિત છે, તેઓ જાણતા નથી કે વારંવાર વાણી દ્વારા થતે જપ કઈ રીતે સાચા હદયની પ્રાર્થના બને છે? સમગ્ર જીવન સાથે જ૫ વણાઈ જાય છે, તેમાંથી પ્રસન્નતા પ્રગટે છે, આત્મસાત બની જાય છે, તેથી આત્માને પ્રકાશ તથા પોષણ પ્રાપ્ત થાય છે અને અંતે તે આત્માને ઈશ્વરમય બનાવે છે.
એક ખ્રિસ્તી સંત પ્રાર્થના માટે કહે છે કે-સંસારની ચિંતાઓમાં ડૂબેલા તથા દેવલમાં ન જઈ શકનારાઓ માટે
