________________
નમસ્કાર–માહાત્મ્ય
૨૬૯
યેાગથી અથવા સમાધિરૂપ યાગથી) ઉત્પન્ન થયેલા મેાક્ષના ફૂલને જાણે કહેતા જ ન હોય એમ લાગે છે. ૪–૫ સ્ત્રી અને પુરુષને સંચાગ જેમ કામી આત્માને આનંદ ઉત્પન્ન કરે છે, તેમ મેાક્ષાભિલાષિતે જ્ઞાન અને ક્રિયાને પરસ્પર અપૂર્વ સંચાગ શુદ્ધ આત્મિક આનંદને ઉત્પન્ન કરે છે. ૬. પુરુષનું ભાગ્ય એ પંગુ (પાંગળા) જેવું છે અને ઉદ્યમ એ આંધળા જેવા છે. આમ છતાં ય એ બંનેને સ ંચાગ થાય તે કાયસિદ્ધિ થાય છે. એ જ રીતિએ જ્ઞાન એકલું પાંગળા જેવું છે અને ક્રિયા એકલી અંધ જેવી છે, પરંતુ જ્ઞ!ન અને ક્રિયા બન્નેને સુયેાગ મળે તે મેક્ષપ્રાપ્તિરૂપ કાર્ય સિદ્ધિ અવશ્ય થાય છે. ૭. વીર લડવૈયા તલવાર અને ઢાલને હાથમાં રાખીને અને અખ્તરથી સજ્જ થઇને જેમ યુદ્ધના પારને પામે છે. તેમ જ્ઞાનરૂપી ખડ્ગ, ચારિત્રરૂપ ઢાલ અને સમ્યગ્દર્શન રૂપી બખ્તર ધારણ કરીને ક શત્રુ સાથે સંગ્રામ ખેલનાર પરાક્રમી આત્મા સંસારના પારને પામે છે. ૮. જેમ પક્ષીને સકેચ અને વિસ્તાર પામતી પેાતાની બે પાંખે! ઇષ્ટ સ્થળે પહેાંચાડે છે, તેમ શ્રેષ્ઠ તપ અને શમ જીવને મેાક્ષરૂપી ઈષ્ટ સ્થાને પહેાંચાડે છે. જોડાયેલા શ્રેષ્ઠ એ બળદ જ જાણે ન હોય તેવા ઉત્સગ અને અપવાદ, શીલાંગરથ ઉપર આરૂઢ થયેલાને ક્ષણવારમાં મેાક્ષને પ્રાપ્ત કરાવે છે. ૧૦. સૂ` દિવસે અને ચંદ્ર રાત્રિના સમયે હમેશા પ્રકાશ આપવા માટે જેમ જાગ્રત છે, તેમ નિશ્ચય અને વ્યવહાર એ એ. આલેક અને પરલોકમાં આબાદી માટે હંમેશાં જાગ્રત રહે છે. ૧૧. મનઃશુદ્ધિ એ અભ્યંતર તત્ત્વ છે અને સંયમ એ બાહ્ય તત્ત્વ છે. એ ઉભયને સંયેાગ થવાથી મોક્ષ મળે છે, માટે હે ચેતન ! બન્નેનું સેવન કરનારા તું થા. ૧૨. જેમ એક પૈડાવાળા રથ ચાલી શકતા નથી અને એક પાંખવાળું પક્ષી ઉડી શકતું નથી, તેમ એકાંતમાર્ગમાં રહેલા માણસ મેાક્ષને પામી શકતા નથી. ૧૩ દશની અંદર જેમ એકથી નવ સુધીની સંખ્યાને સમાવેશ થઈ જાય છે, સમુદ્રની અંદર જેમ નદીઓનાં પૂરા સમાઈ જાય છે, તેમ અનેકાંતવાદની
૨૪