________________
૨૩૨
નમસ્કારમત્રસિદ્ધિ
ત્રણ પ્રકારના છે: (૧) ભાષ્ય અથવા વાચિક, (૨)ઉપાંશુ અને (૩) માનસ. તેમાં ખીજે સાંભળી શકે એ પ્રમાણે મંત્રના ઉચ્ચાર કરવા, એ ભાષ્ય કે વાચિક જપ કહેવાય છે; બીજો સાંભળી ન શકે એ રીતે મંત્રનું રટણ કરવું, એ ઉપાંશુજપ કહેવાય છે; અને જે માત્ર મનની વૃત્તિથી સ્વસ ́વેદનરૂપે જપાય છે, તે માનસજપ કહેવાય છે. તેમાં ભાષ્ય કરતાં ઉપાશુનું ફૂલ ઘણુ વધારે છે અને ઉપાંશુ કરતાં માનસનું ફૂલ ઘણું વધારે છે.
આ પરથી એમ સમજવાનુ કે મંત્રસિદ્ધિ માટે ભાષ્ય જપ કરવા ઇષ્ટ નથી, બાકીના બે જા કરવા ઇષ્ટ છે.
‘મ`ત્રવ્યાકરણ'માં કહ્યું છે કે ‘મચત્તે ગુપ્તે મધ્યન્તે મન્ત્રવિદ્ધિિિત મન્ત્રઃ-જે મવિદો વડે ગુપ્તપણે બેલાય, તે મંત્રા જાણવા.' વળી મંત્રદાતા ગુરુ શિષ્યને મંત્રદાન ગુપ્તપણે જ કરે છે, તે પરથી મંત્રની ગેાપનીયતા સિદ્ધ છે, એટલે મંત્રજપ મેાટથી મેલીને કરવા ચેાગ્ય નથી.
મંત્રજપ કરતી વખતે નિદ્રાની કોઇ અસર હશે તે ઝાકા ખાવાનુ` શરૂ થશે અને બધું કામ બગડી જશે. જો નિદ્રા બહુ ઓછી લેવાઇ હાય તા નિદ્રા આવે છે, અથવા ભારે ખારાક લેવાયેા હાય તે પણ નિદ્રા આવે છે, અથવા પ્રમાણથી કંઈક વધારે ખવાયુ હોય તે પણ નિદ્રા આવે છે, તેથી આ બાબતમાં સાવધ રહેવુ.
