________________
૧૩
નમોરાર છે. સૂત્ર હેવાથી તેની આગળ સુરં જોડાતા નમુ (મો) #ારસુ એવું નામ પ્રસિદ્ધિમાં આવ્યું. એ વખતે “નમસ્કાર” સૂત્ર તરીકે ઓળખાતો હતો. પાછળથી 'નમસ્કાર અર્થમાં તેનું પ્રાકૃતરૂ૫ નવાર થયું. એના ઉચ્ચારણની સરલતાને લીધે આ રૂપ આબાલવૃદ્ધ પર્યત સર્વત્ર પ્રસિદ્ધિ અને પ્રચારને પામ્યું. એ વખતે નવકારની સાથે પણ મુત્ત નું જોડાણ હતું, પરંતુ કાલાંતરે સુર નું સ્થાન “નંત’ શબ્દ લીધું, એટલે પ્રાકૃતનાં બધાં રૂપો સાથે મંત્ત શબ્દનો વૈકલ્પિક વ્યવહાર યોજાયે.
જનતાએ (નવાર-નંત) આ શબ્દોનાં નવકારનું પ્રાકૃતરૂપ
સવારનું આદ્ય પચ્ચક્ખાણ નવકાર ગણીને પારવાનું હોવાથી નવકારસી), નવકાર ગણવાવાળાના જમણને નવકારશી કે કારસીથી ઓળખાય છે. આજે “નવકાર” તથા “નેકાર' બે નામે સુપ્રચલિત બન્યાં છે.
૧. વર્તમાનના એક વિદ્વાન જૈન મુનિજી “નવકાર આ નામને અર્થ કરતાં એક પુસ્તિકામાં લખે છે કે-નવ, vસુ ા૨ાઃ શિયાર મિન સ નવા ! જેનાં નવપદોમાં નવ ક્રિયાઓ છે, તેને નવકાર કહે છે. આ કારણે મહામંત્રનું બીજું નામ “નવકાર મંત્ર છે. આ જાતની વ્યુત્પત્તિ કરી જે અર્થ ઘટાવ્યો છે તે, વળી રા: શબ્દોને ક્રિયા અર્થ કર્યો છે કે, આ બંને માટે જે કોઈ આધાર ટાંકો હોત તો આ અભિનવ અર્થ માટે સંતોષ થાત. મને લાગે છે કે આવી કિલષ્ટ અને નિરાધાર કલ્પના કરવા કરતાં નવકાર શબ્દને કાશમાન્ય નમસ્કાર” અર્થને વાચક શા માટે ન માનવો ?
બીજી વાત એ પણ છે કે આરાધનક્રિયા આઠ જ પદની છે, કેમકે સંપદા આઠ જ છે. પછી નવ ક્રિયાઓ કેમ ઘટશે ? . આ સિવાય બીજી, પણ કેટલીક બાબતે સાથે વિરોધ આવે તેમ છે, એટલે પ્રસ્તુત વિધાન વિચારણીય છે.
