________________
ધમધ-ચંથમાળા
: ૫૦ :
એક અન્ય કવિએ કહ્યું છે કે"चन्दनं शीतलं लेोके, चन्दनादपि चन्द्रमाः । ઘરનયોથે, શતા સાધુસંધામ ”
આ લેકમાં ચંદન શીતલ ગણાય છે, પણ ચન્દ્રમા તેથી ઘણે વધારે શીતલ છે. અને ચન્દ્ર તથા ચન્દનની શીતલતાની તુલના કરીએ તે સાધુને સમાગમ તેનાથી અનેકગણો વધારે શીતલ છે. અર્થાત્ ચંદન અને ચંદ્ર બાહ્ય શાંતિ ઉપજાવે છે, પણ સાધુને સમાગમ આધિ, વ્યાધિ અને ઉપાધિ એ ત્રણે તાપને નાશ કરીને આંતરિક શાંતિ ઉપજાવે છે.” - સાધુસંગતિને આ અદ્દભુત પ્રભાવ હેવાથી, મુનિપર્યું. પાસ્તિનું આવું અપૂર્વ માહાસ્ય હેવાથી જ તેને શ્રદ્ધાનું બીજું અંગ ગણવામાં આવ્યું છે.
પરમાર્થસંસ્તવ કે તત્ત્વવિચારણા તરફનું આંતરિક વલણ એક સરખું જાળવી રાખવા માટે વ્યાપન્નદર્શનીઓના પરિચયને છેડવાની જરૂર છે.
વ્યાપત્રદર્શની કોને કહેવાય?” તેને ખુલાસે એ છે કે જેનું દર્શન-સમ્યકત્વ વ્યાપન્ન-નષ્ટ થયું છે તે વ્યાપન્નદર્શની કહેવાય. એટલે એક વાર જેને જીવ-અછવ વગેરે તો અને તેને લગતી સૂક્ષ્મ વિચારણાઓ પર યથાર્થ શ્રદ્ધા હતી પણ પછીથી કદાહ, મિથ્યાગ્રહ કે મિથ્યાત્વને ઉદય થવાને લીધે તે શ્રદ્ધા રહેલી નથી, તેમાં ભંગ પડેલે છે, તે વ્યાપન્નદર્શની કહેવાય.
