________________
: પુષ્પ
ધમધ-ચંથમાળા : ૩૬ : ક્ષય થતું નથી. પોતે કરેલાં શુભ કે અશુભ કર્મો અવશ્ય ભેગવવાં પડે છે. વળી એ વખતે મને એ પણ યાદ આવ્યું કે “કર્મના હેતુને શોધી કાઢ, ક્ષમાથી કીર્તિ મેળવ. આમ કરવાથી તે ઊંચી દિશામાં જઈશ.” એટલે મારું મન કર્મના હેતુઓને શોધવા લાગ્યું. એ ધમાં હું સમજી શકે કે હિંસા, જૂહ, ચેરી, મિથુન અને પરિગ્રહ વગેરે પાપને પથે લઈ જનારી પ્રવૃત્તિઓ છે અને તે જ કર્મબંધના હેતુઓ છે, તેથી કર્મબંધનમાંથી છૂટવું હોય તે મારે આ પાપી પ્રવૃત્તિઓને ત્યાગ કરીને ક્ષમા, શાંતિ, ત્યાગ આદિ ગુણ કેળવવા જોઈએ.
પરંતુ આ બધું ક્યારે બને? હું તે રોગ અને પીડાથી ઘેરાઈ ગયું હતું અને મારી જીવનનૌકા ડગમગ ડેલી રહી હતી. હવે જીવવાની કેઈ આશા ન હતી. એટલે આ સ્થિતિમાં સુધારો થાય અને હું પીડામાંથી મુક્ત થાઉં તે જ એ બધું બની શકે. તેથી મેં એ જ વેળા નિશ્ચય કર્યો. સંકલ્પ કર્યો “જે હું આ રોગમાંથી મુક્ત થઈશ તે ક્ષાન્ત (ક્ષમાવાળે), દાન્ત (ઇદ્રિનું દમન કરનારો) અને નિરારંભી (આરંભ--સમારંભ વિનાને) થઈશ. તાત્પર્ય કે-સંયમી બનીને નિર્વાણની સાધના કરીશ.
અને રાજન! એ સંકલ્પ કરીને જ્યાં મેં સૂવાને પ્રયત્ન કર્યો કે મને તરત જ નિદ્રા આવી ગઈ અને રાત્રિના વહેવા સાથે મારી વેદના પણ ઓછી થતી ગઈ. એ રીતે સવાર સુધીમાં હું વેદનાથી તદ્દન મુક્ત થઈ ગયે. આ બધું શાથી બન્યું તે વખતે હું સમજી શક્યો નહિ, પણ પછીથી
