________________
ધર્માંધ-ગ્રંથમાળા
: ૪:
: પુષ્પ
કદાગ્રહ અને પક્ષપાત-એ સત્યશોધન કે સત્યાસત્યના નિર્ણયમાં મહાન અંતરાયા છે કે જેને વટાવ્યા સિવાય કાઇ પણ મુમુક્ષુ સત્યના સાક્ષાત્કાર કરી શકતા નથી. આ વાતની વિશેષ પ્રતીતિ નીચેનાં દૃષ્ટાંતા પર વિચાર કરવાથી થઇ શકશે:
૫. દુષ્ટતા ઉપર લુબ્ધકનું દૃષ્ટાંત.
નરપતિ રાજાને લુબ્ધક નામના એક સેવક હતા. તે ઘણા જ સ્વાર્થી, અભિમાની અને અદેખા હતા, તેથી કાઈ પણુ માણસનું સારું તેનાથી જોઈ શકાતું નહિ. જો તેને એમ ખખર પડે કે અમુક માણુસને વેપાર-રાજગારમાં બે પૈસાની બરકત થઈ છે, અથવા અમુક માણુસે ઘણું ધન ખરચીને મેડી–માળવામાં મનેાહર મકાનો બનાવ્યાં છે અથવા અમુક માણસ પાંચ જણમાં સારી રીતે પૂછાતા થયા છે, તેા તરત જ તેની નજરમાં તે આવી જતા અને જ્યારે તે કોઈ ને કેાઇ ઉપાયે તેને વાંકગુનામાં લાવીને દંડાવતા, ત્યારે જ તેના સ ંતપ્ત હૃદયને શાંતિ થતી.
.
લુબ્ધકની આ ટેવ સુધારવાને માટે સગાંવહાલાં તથા ભાઈબ ધ–દોસ્તાએ ઘણી મહેનત કરી અને સાધુસ તને મેલાવી તેમની પાસે પણ સુંદર ઉપદેશ અપાળ્યે, પરંતુ મચ્છના દેહની દુર્ગંધી ટળે, શ્વાનની પૂછડી સીધી થાય કે કાજળ પેાતાના કૃષ્ણ રંગ છોડી દે, તેા જ દુષ્ટ પાતાની દુષ્ટતા છેાડે; એટલે તેમનું કાંઇ પણ વળ્યું નહિ.
લુબ્ધક જીભને મીઠા હતા કે જેવા મીઠા લગભગ બધા દુષ્ટો હોય છે. તેથી જ કેાઈ કવિએ કહ્યું છે કે—
