________________
૧૪
આરાધનાના માર્ગ
સાધના, સેવા, ઉપાસનાદિ શબ્દો પોત-પોતાનાં ભિન્ન—ભિન્ન : ક્ષેત્રને સ્પર્શે છે, જ્યારે આરાધના શબ્દ કેવળ મુક્તિની સાધના માટેના જ સ અર્થાને સ્પર્શે છે.
આરાધના યા. આરાધક ભાવ, એ શબ્દો બોલતાંની સાથે જ એના --સંબંધ સીધા મુક્તિમાર્ગીની સાથે થાય છે. સાધના, સેવા કે ઉપા-સનાદિ શબ્દોના સંબ ંધ તેવી રીતે કેવળ મુક્તિમાની સાથે થતા નથી, એ જ આરાધના શબ્દની તાત્ત્વિક વિશેષતા છે.
::
::
સેવા, ઉપાસના કે સાધના લૌકિક પદાર્થાની કે લૌકિક વ્યક્તિઆની પણ હાઈ શકે છે, જ્યારે આરાધના એ શ્રી જૈનશાસનમાં દી લૌકિક વસ્તુ કે વ્યક્તિઓ માટે હોતી જ નથી. લૌકિક વસ્તુઓની પ્રાપ્તિ માટે આરાધના શબ્દના પ્રયોગ લોકમાં પણ ખાસ કશતા નથી. એ જ કારણે આરાધનાના માર્ગ કહેવાથી માક્ષમાની પ્રતીતિ સિવાય, ખીજી કોઈ પ્રતીતિ શ્રી જૈનશાસનમાં થતી નથી.
આરાધક–વિરાધક ભાવ :
માં છે, ત્યારે એ પ્રથમ આવશ્યકતા છે. સિવાય શકત્ર નથી.
આરાધનાના માર્ગો, એ જ્યારે માક્ષના સાગ પ્રત્યે પ્રેમ થવા માટે માક્ષના પ્રેમની અને માક્ષના પ્રેમ, સંસારના પ્રેમ આ થયા
'
સંસારના પ્રેમ જ્યાં સુધી પૂરેપૂરા છે, ત્યાં સુધી આરાધક અનવા માટેની ચેાગ્યતા મેળવવા માટે જરૂરી એવા ‘ મુદ્વેષ ’ અર્થાત્ મુક્તિ પ્રત્યે અણગમાના અભાવ એ ગુણ પ્રગટ થઈ શકતા નથી. અને એ ગુણ મેળવ્યા સિવાય આરાધક બની શકાતુ નથી.
સસાર પ્રત્યેના રાગ આછે થયા વિના મુક્તિ પ્રત્યે અદ્વેષ પેદા થતા નથી. માટે સ`સાર પ્રત્યે દ્વેષ પેદા થવા, એ પણ આરાધક આત્મા માટે ખાસ જરૂરી છે.
હૃદયમાં સસાર પ્રત્યે તીત્ર રાગના અભાવ અને મુક્તિ પ્રત્યે અદ્વેષ પ્રગટયા વિના વિહિત અનુષ્કાનાનું સેવન પણ
