________________
સામાયિક
૧૮ છે. સાધ્ય પરમાત્મા છે. બંને જ્ઞાનવાન, ગુણવાન છે. તફાવત ગુણને નથી, કિન્તુ ગુણના વિસ્તારને છે.
આમ સાધક-સાધ્યને યથાર્થ સંબંધ સમજી શ્રી નવકાર મંત્રમાં ઉચાર, વિચાર અને ભાવ વડે પ્રવેશ કરે જોઈએ.
શ્રી નવકારના પદને ઉચ્ચાર હોય, અર્થને વિચાર પણ હેય, છતાં ઘણી વાર ભાવ સુધી પહોંચાતું નથી.
શબ્દ એ ચકમક છે, અર્થ એ ફલક છે. ચકમક ફલક સાથેઅથડાય છે, ત્યારે તણખા ઝરે છે. તણખારૂપે પ્રકાશ બહાર આવે છે.
તેમ વ્યંજનશુદ્ધ શબ્દ, શબ્દનું શુદ્ધ ઉચ્ચારણ, અર્થ, શુદ્ધઅર્થ, અર્થને સ્પષ્ટ વિચાર અને તદુભય; એ બંને ભેગા થવાથી ઉચ્ચારણ અને વિચારણા એકત્ર મળવાથી ભાવરૂપ પ્રકાશ પ્રગટે છે. સાધકને પ્રતીતિ થતી જાય છે કે જે પરમાત્માનું હું સ્મરણ કરી રહ્યો છું, તેના પ્રગટ ગુણો જેવા જ મારામાં અપ્રગટ ગુણ છે. અને તેને હું સતત મરણ, સેવન, રાધન વડે ધીમે-ધીમે પ્રગટ કરતે જાઉં છું.
મસ્તક નમાવવું એટલે શું ?
આ પ્રમાણે શ્રી પંચ પરમેષ્ઠિ ભગવંતને નમસ્કાર કર્યા પછી. તેમાં રહેલા ત્રીજા
નમો વારિકાળ' પદની સ્થાપના કરી પંચિંદિવ્ય નામનું સૂત્ર કહેવામાં આવે છે. તેમાં ભાવ–આચાર્યના છત્રીસ ગુણનું વર્ણન છે. તે દ્વારા પણ નમન કરનારામાં રહેલા અપ્રગટ ૩૬ ગુણને પ્રગટ કરવાને હેતુ છે.
ગુરુમહારાજની ગેરહાજરીમાં “પંચિંદિય” બેલી, ગુરૂની સ્થાપના કરી, ગુરુને વંદન કરતાં “મસ્થળ વંદન” કહેવાય છે. આ ઉપવાક્યને હેતુ એ છે કે આખા શરીરમાં મસ્તક એ ઉત્તમ અંગ છે. જેણે મસ્તય નમાવ્યું તેણે સર્વ નમાવ્યું. નમન કરનારે આત્મસમર્પણ કર્યું
