________________
સામાયિક
૧૩પ
સામાયિકનું લક્ષણ :
જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્ર એ ત્રણ એકત્ર મળીને મોક્ષને માર્ગ બને છે. તે ત્રણ જ્યારે સમ પ્રમાણમાં પ્રાપ્ત થાય છે, ત્યારે તેને “સામાયિક’ કહેવાય છે.
જેવો ઉચ્ચાર તે જ વિચાર અને જે વિચાર તે જ આચાર જ્યારે સામાયિકને એટલે સમતાભાવને થાય છે, ત્યારે જ્ઞાન-દર્શનચારિત્રની એકતા પ્રાપ્ત થાય છે. સમભાવ સક્રિય બને છે. સર્વ છે અને તેમની અવસ્થાઓ પ્રત્યે સામ્યભાવ–મધુરભાવ, સર્વ પુગલે અને તેને પર્યામાં સમભાવ-માધ્યસ્થભાવ અને સર્વ ગુણે અને તેના મોક્ષસાધક સામર્થ્યમાં સમ્યગુભાવ–આદરભાવ એ સામાયિકનું લક્ષણ છે. એ લક્ષણમાં સામાયિકના સર્વ અંગોને સંગ્રહ થઈ જાય છે. તે
આત્મવિકાસનાં મુખ્ય સાધન : આત્માને સંપૂર્ણ વિકાસ કરવા માટે મુખ્ય બે સાધન છે. એક જ્ઞાન, બીજું કિયા.
કિયા વિનાનું જ્ઞાન કે જ્ઞાન વિનાની કેવળ કિયા માક્ષસાધક બની શકતાં નથી.
દરેક ધર્મને બે અંગ હોય છે. એક દર્શનશાસ્ત્ર (Philosophy અને બીજું આચારશાસ્ત્ર (Ethics).
આચારશાત્રે બતાવેલા પ્રત્યેક પ્રયોગને અનુષ્ઠાન કહેવામાં આવે છે,
દરેક અનુષ્ઠાનની પાછળ તેનું સાધ્ય, તેનાં સાધન, તેનાં વિને, તેની સિદ્ધિ અને તેનું બીજાઓને પ્રદાન હોય છે.
સાધની સ્પષ્ટતા :
આરાધકે જે અનુષ્ઠાન કરવું હોય તેનું મુખ્ય સાધ્ય શું છે, તે
