________________
૧૦૬
આરાધનાને માર્ગ જ્યારે તે સિવાયના આત્માઓ વિષપભેગની ભૂખથી ભૂખ્યા અને પુદ્ગલની આશા અને તૃષ્ણાની તરસથી સદા તરસ્યા હોય છે. તેથી તેઓની દીનતા સદાને માટે સ્થિર બની રહે છે.
સંસાર-સાગરમાં જહાજ સમાન શ્રી નવકાર મહામંત્રનું શરણું સ્વીકારવાથી આત્મા, ખરેખર ઊગરી જાય છે, તરી જાય છે, ડૂબવાના બધા ભયથી મુક્ત થઈ જાય છે.
આરાધનાના અમૃતથી છલોછલ છલકાતા મંત્રાધિરાજનાં પદોમાં પ્રાણને પવવાથી અનાદિથી કેઠે પડેલી પુદ્ગલાસક્તિ, પાકેલા ફળની છાલની જેમ પાતળી પડી જાય છે.
આરાધનાને ખરે ખપી, મંત્રાધિરાજને પાકે જપી હોય એ નિઃસંદેહ છે.
ધર્મ ક્યારે આ ગણાય? દુઃખને વિરાગ જીવ માત્રને હોય છે. પણ તેથી કંઈ જીવની શુદ્ધિ થતી નથી. વિરાગ પાપ પ્રત્યે અને પાપનું કારણ, જે ભૌતિક સુખ, તે પ્રત્યે હોવો જોઈએ. તે વિરાગ આવે ત્યારે જ ધર્મ આવ્યું ગણાય. પાપ પ્રત્યે વિરાગ ટકાવી રાખવા માટે પણ સાંસારિક-સુખ પ્રત્યે વિશગની જરૂર છે. ભૌતિક સુખ પાપ કર્યા વિના મળતું પણ નથી અને ભેગવાતું પણ નથી. ભૌતિક સુખની ઇચ્છા એ અવિરતિજન્ય દોષનું પરિણામ છે. દુઃખ વખતે ધૈર્ય અને સુખ વખતે બેચેની એ ધર્મ પામ્યાની નિશાની છે.
