________________
પ્રમાણ-નય '
- ૫૮૧.
પક્ષ વ્યવહાર નય અપેક્ષા નિશ્ચય નય અપેક્ષા નિત્ય એક ગતિમાં ફરતાં નિત્ય છે. જ્ઞાન, દર્શન અપેક્ષા નિત્ય છે અનિત્ય સમય સમય આયુષ્ય ક્ષય થતાં અગુરૂ લઘુ આદિ પર્યાયથી અનિત્ય છે.
અનિત્ય છે. એક ગતિમાં વર્તતા એ દશાએ એક છે ચિતન્ય અપેક્ષા જીવ એક છે. અનેક પુત્ર, ભાઈ, આદિ
અસંખ્ય પ્રદેશાપેક્ષા અનેક સગપણે અનેક છે.
છે. સતું
સ્વગતિ, સ્વક્ષેત્રાપેલા સત છે. જ્ઞાનાદિ ગુણાપેક્ષા સત્ છે. અસતું પરગતિ, પરક્ષેત્રાપેક્ષા અસત્ છે. પરગુણ અપેક્ષા અસતુ છે. | વકતવ્ય ગુણસ્થાન આદિની વ્યાખ્યા સિદ્ધના ગુણોની જે વ્યાખ્યા થઈ શકે છે.
થઈ શકે.
અવકતવ્યાજે વ્યાખ્યા કેવળી પણ ન સિદ્ધના સર્વ ગુણોની
કરી શકે તે અનુક્રમ વગર વ્યાખ્યા ન થઈ શકે તે
વ્યાખ્યા ન થઈ શકે. ૨૪. સપ્તભંગી • ૧ સ્યાત અતિ, ૨ સ્યાત્ નાસ્તિ, ૩ સ્યાત્ અસ્તિ-નાસ્તિ, ૪ સ્યાત્ અવકતવ્ય, ૫ સ્યાત્ અસ્તિ અવકતવ્ય, ૬ સ્યા નાસ્તિ અવકતવ્ય, ૭ સ્યાત્ અસ્તિ - નાસ્તિ અવકતવ્ય.
આ સપ્તભંગી દરેક પદાર્થ દ્રવ્ય) પર ઉતારી શકાય છે. તેમાંજ સ્યાદ્વાદનું રહસ્ય રહેલું છે. એકેક પદાર્થને અનેક અપેક્ષાએ જોનાર સદા સમભાવી હોય.
દૃષ્ટાંત માટે સિદ્ધ પરમાત્મા પર સપ્તભંગી ઉતારે છે૧. સ્યાત અસ્તિ-સિદ્ધો સ્વગુણ અપેક્ષા છે.
૨. સ્યાત્ નાસ્તિ - સિદ્ધો પર ગુણ અપેક્ષા નથી (પરગુણોનો અભાવ છે.)
