________________
પ્રાથના
૧૫
તે તેનાથી થતી નથી. પ્રત્યુત સંસારને નાશ જ થાય છે. સંસારની વૃદ્ધિ એ રાગ, દ્વેષ કે મેહગર્ભિત આશંસાથી જ થનારી છે. સંસારના છેદ અથે કે મુક્તિની પ્રાપ્તિ અર્થે કરવામાં આવતી ઉચિત પ્રાર્થનાથી તે કેવળ શુભાશયની જ વૃદ્ધિ થાય છે અને કર્મબન્ધ આશયાનુરૂપ માને છે, તેથી શુભાશયને વધારનાર પ્રાર્થના શુભ કર્મને જ અનુબંધ કરાવનાર થાય છે. પરિણામે આત્માને ઉત્તરોત્તર શુભ સામગ્રીઓની અધિકાધિક પ્રાપ્તિ થતી જાય છે, કે જે તેને મેક્ષમાર્ગમાં અપૂર્વ સહાયક થઈ પડે છે.
પ્રણિધાન યાને કર્તવ્યતાને નિશ્ચય કરવા માટે પણ પ્રાર્થને તેટલી જ જરૂરી છે. કર્તવ્યતાના નિશ્ચય વિના થતી પ્રવૃત્તિ નિર્જીવ પ્રવૃત્તિ છે. વસ્તુત: તે પ્રવૃત્તિ જ નથી. વારંવાર પ્રાર્થના કરવાથી પ્રાર્થના વિષયક કર્તવ્યતાને નિશ્ચય દઢ બનતું જાય છે અને તેથી પ્રવૃત્તિ પણ પ્રાણવાન બને છે. આમ ઉભય રીતિએ પ્રાર્થનાની ઉપયોગિતા સિદ્ધ છે.
હવે પ્રશ્ન માત્ર શ્રી વીતરાગની વીતરાગતાને રહે છે. શ્રીવીતરાગની પ્રાર્થના કરવાથી શ્રીવીતરાગની વીતરાગતા ચાલી જાય છે, એમ કહેવા કરતાં પ્રાર્થના કરનારમાં એથી વીતરાગતા પ્રગટ થાય છે, એમ કહેવું એ જ વધારે વ્યાજબી છે. શ્રીવીતરાગ આપતા કે લેતા નથી, પ્રસન્ન કે નારાજ થતા નથી, તે પણ શ્રીવીતરાગના ભક્તને શ્રીવીતરાગની ભક્તિથી જ વિતરાગતા પ્રાપ્ત થાય છે, એમાં પણ સંદેહ નથી અને તેથી જ વીતરાગતાને દેનાર શ્રીવીતરાગ જ છે એમ કહેવું સર્વથા ઉચિત છે.
અગ્નિ, અગ્નિનું આસેવન કરનાર ઉપર પ્રસન્ન પણ
