________________
માનવ
૧૦:
પરિણામે પ્રાપ્ત થતી દુર્લભ મનુષ્યકાયા અને તેમાં મળતી પાંચે ઇંદ્રિયાની પટુતા આદિને સફળ બનાવવાના ઉપાયે આ ગાથામાં સંગ્રહિત કરી દેવામાં આવ્યા છે. અનન્ત જ્ઞાનિઓના વચનેાના પરમાર્થને પામેલા મહર્ષિએ આ ગાથા દ્વારા ફરમાવે છે કે-મનુષ્યાને મળેલી શ્રવણેન્દ્રિયની સાકતા સાંભળવા લાયકને સાંભળવામાં છે. છવેન્દ્રિયની સાર્થકતા પ્રશંસા કરવા લાયકની પ્રશંસામાં છે. વિવેકમળની સાકતા ત્યાગ કરવા લાયકને ત્યાગ કરવામાં છે. તથા મન, વચન અને કાયા, એ ત્રણેની સાકતા આચરવા લાયકને આચરવામાં છે. જેઓ મનુષ્યદેહ પામીને પણ નહિ સાંભળવા લાયકને સાંભળે છે, અપ્રશંસનીયને પ્રશ ંસે છે, અકત્તવ્યને કરે છે તથા કવ્ય પ્રત્યે ઉપેક્ષાવૃત્તિ ધારણ કરે છે, તે શ્રોત્ર, જીવા, બુદ્ધિ કે મન-વચન-કાયાના ભયંકર દુરૂપયેગ કરે છે અને સ્વ–પરના આત્માને અનની ભયંકર ખાઇમાં અનન્તકાળ માટે ધકેલી દે છે.
અનાદિ અનન્ત સંસારમાં એક ભવમાંથી અન્ય ભવમાં ભટકતા અને એક દેહને છેાડી અન્ય દેહને ધારણ કરતા જીવને એક મેાક્ષમાને છેડીને કાઇ એવી વસ્તુ નથી, કે જે અનેક વાર પ્રાપ્ત થઇ ચૂકી ન હેાય. મેાક્ષમા નહિ પ્રાપ્ત થવાનું કારણ જીવનીભવાભિન ંદિતા છે. ચરમ પુદ્ગલ પરાવર્તની પ્રાપ્તિ પહેલાં તા જીવની એ ભવાભિનન્દ્રિતા નાશ પામતી જ નથી. એ ભવાભિનન્દ્રિતાના પ્રતાપે અને ભવ જેટલે વહાલા લાગે છે, તેટલી એ ભવમાંથી છૂટકારો અપાવનારી વસ્તુઓ વહાલી લાગતી નથી. ભવાભિનન્દી આત્મા
