________________
૪
સફલતાનાં સત્ર ભગવાનની આ દલીલ સાંભળી સદાલપુત્રની આંખ ખૂલી ગઈ અને તેણે ભગવાનને સિદ્ધાંત સાંભળવાની ઈચ્છા કરી. ભગવાને તેને પિતાને સિદ્ધાંત યથાવિધિ સમજાવ્યું. આથી સદાલપુત્રે તરત જ પોતાની સ્ત્રી સહિત ભગવાનના સિદ્ધાંતને સ્વીકાર કર્યો અને આનંદ-ગૃહપતિની પેઠે, તેમની પાસેથી પાંચ અણુવ્રત અને સાત શિક્ષાત્રતવાળા ગહસ્થધર્મ અંગીકાર કર્યો.
ભગવાન બુદ્ધ પણ ગોશાલકના નિયતિવાદને નિકૃષ્ટ માન્યો હતો. તે વિષે અંગુત્તરનિકાયના મકખલિવર્ગમાં કહ્યું છે કે “હે ભિક્ષુઓ ! આ અવનિ ઉપર મિથ્યાદષ્ટિ જે બીજે કઈ અહિતકર પાપી નથી. મિથ્યાદષ્ટિ એ સર્વ પાપીઓમાં શિરોમણિ છે, કારણ કે તે સદ્ધર્મથી વિમુખ રાખે છે. હે ભિક્ષુઓ ! આવા મિથ્યાષ્ટિ જીવે ઘણું છે, પણ મેઘપુરુષ ગોશાલક જેવું અન્યનું અહિત કરનાર હું બીજા કોઈને જેતે નથી. સમુદ્રમાંની જાળ જેવી રીતે અનેક માછલીઓ માટે દુઃખદાયી, અહિતકર અને ઘાતક નીવડે છે, તેવી રીતે આ સંસારસાગરમાં મેઘપુ. રુષ ગે શાલક અનેક જીને ભ્રમમાં નાખીને દુઃખદાયક અને અહિતકર નીવડે છે.'
- “હે ભિક્ષુઓ ! જેવી રીતે વસ્ત્રોની અંદર વાળને | કામળે નિકૃષ્ટતમ છે, કારણ કે તે ગરમીમાં ગરમ થઈ * અહીં ત્રણ ગુણવ્રતને પણ એક પ્રકારનાં શિક્ષાવત માની
તેની સંખ્યા સાતની કહી છે, પણ વ્યવહાર ત્રણ ગુણવ્રત અને ચાર શિક્ષાવ્રતને છે.
