________________
( ૬૪)
જેમ ચૈતન્ય સમધી તેમ જડ સંબંધી સામાન્યનું વિશેષ કરીએ ત્યારે છેવટે દરેક અણુ-પરમાણુઅને-અરૂપિ અજીવના છેવટના પ્રદેશ સુધી પહાંચાય છે
આ સર્વ વિશેષ થયા. આ વિશેષેાની અંદર વિવિધ પ્રકાર (ભેદ) હાવાથી તેમાં જુદી જુદી માન્યતાને લઈ જુદી જુદી અપેક્ષાઓને ન સમજવાથી મત, મતાંત, ધર્મના ભેદો અને ઝગડાએ ઉત્પન્ન થાય છે. કામ, ક્રોધ, રાગ, દ્વેષાદિની પરિણતાઓ પણ આ વિશેષમાંજ ઉત્પન્ન થાય
છે.
હવે આ વિશેષાને તે તે જાતીઓમાં સમાવેશ કરતા વિશેધનુ સામાન્ય કરતાં કરતાં આગળ ચાલે. જે ક્રમે મહાસત્તાસામાન્યમાંથી નીચા ઉતર્યાં હતા તેજ ઉત્ક્રમે ( અવળી રીતે ) હવે આગળ પાછા વધે. વિશેષાને પેટાસામાન્યમા સમાવેશ. અને પેટાસામાન્યના તેના ઉપરના સામાન્યમાં સમાવેશ કરે. એમ કરતાં કરતાં જડ અને ચૈતન્ય બે જાતિ રહેવા દ્યો અને તેને પણ એક મહાસત્તામાં સમાવી ઘો. હવે પછી તપાસ કરો, તમે ક્યાં છે ? એક ‘અસ્તિ' છે. તેનીજ હયાતિ જણાશે અને તે છે”ની હયાતિને જાણનારા તમેજ રહેશેા, આ ઠેકાણે જે છે” તે તમેજ છે. કારણ કે હવે ‘અસ્તિ’ છે તે સિવાય એક પણ વિકલ્પ રહેતા નથી. આમાં વિકલ્પ ઉઠે તે વિશેષજ થઈ જવાના. વિકલ્પે। સમાવવા માટે તે આ મહાસત્તાસામાન્યમાં આવ્યા છીએ એટલે પેાતાને માટે અત્યારે પાતા સિવાય ખીજું કાંઇ રહેતું નથી. આ સ્થિતિમાં જેમ વિશેષ વખત સ્થિરતા થાય તેમ કરવા પ્રયત્ન રાખવા. આ સ્થિતિ તે સ્વરૂપ સ્થિતિ છે. છે’ તે વિકલ્પનું પણ અભિમાન ભૂલાઈ જવાય ત્યારે સ્વરૂપ સ્થિતિજ થઈ રહે છે. એમ મહાત્મા પુરૂષાના અનુભવ અને સિદ્ધાંત છે. આ ધ્રુવ સત્તામાં સ્થિરતા છે.
