________________
» અમ નમઃ જ
સભ્ય દર્શન
જડ-ચેતન્યની ભિન્નતા. काष्टे यथाग्निधरणीतले के सपिर्यथाऽदनि तिलेषु तैलं । आमोदबिन्दुकुसुमारकरेषु तथा यमात्मागि शरीरदेशे ॥१॥
લાકડામાં જેમ અગ્નિ રહેલું છે, જમીનમાં જેમ પાણી રહેલું છે, દહીંમાં જેમ ઘી રહેલું છે, તલમાં જેમ તેલ રહેલું છે, પુષ્પના બગીચાઓમાં જેમ સુગધનું બિન્દુ (ભાગ) રહેલું છે તેમ આ આત્મા પ્રાણિઓના શરીરમાં રહેલું છે. ૧
આત્મા અને જીવ એ સંસારી જીના પર્યાયવાચક નામે છે. જીવ આદિ અને અંત વિનાનો છે. તેની ઉત્પત્તિ કયારે થઈ? તે કોઈપણ રીતે કહી શકાય તેમ નથી, એટલે અનાદિ છે. તેમ તેને સર્વથા નાશ પણ થતું નથી એટલે અંત વિનાનો અર્થાત નાશ ન પામે તેવો છે. તેને અવિનાશી અક્ષય ધ્રુવ નિત્ય એવાં નામેથી પણ બોલાવાય છે.
આ જીવ મૂલ વસ્તુની અપેક્ષાએ એટલે દ્રવ્યની અપેક્ષાએ નિત્ય છે. અને પર્યાયની અપેક્ષાએ અનિત્ય છે. જેમ સુવર્ણથી મુગટ, કુંડલ આદિ પર્યાયે ઉત્પન્ન થાય છે. આમાં મૂલ દ્રવ્ય સેનું છે. અને મુગટ, કંડલ, વીંટી, કડું ઈત્યાદિ નામ માત્રથી
