________________
શ્રી જિનભક્તિ-કલ્પતરુ
મહાશાળાઓમાં તેને સ્થાન અપાયેલુ છે. અને સ્વતંત્ર વ્યાયામશાળાઓ પણ આ દિશામાં પેાતાના ફાળે આપી રહેલી છે. આસન એટલે યાગાસના. તેના પ્રચાર પણ આજે જગવ્યાપી છે. પરંતુ આપણા લેાકેા વ્યાયામ કે ચૈાગાસનના અભ્યાસમાં વિશેષ રસ લેતા નથી. કદાચ ટકે-એ ટકા લાકે તેમાં ભાગ લેતા હેાય તા એ સખ્યા ગણનાપાત્ર નથી. આ બધા આરાગ્યને લગતા સામાન્ય નિયમે છે અને તેનું પાલન કરવાથી અમુક લાભ તા જરૂર થાય છે, એટલે અમે તેના વિવાદમાં ઉત્તરવા ઇચ્છતા નથી, પરંતુ અહીં એટલું જણાવવા તે જરૂર ઇચ્છીએ છીએ કે મનુષ્યના આરોગ્યમાં બીજી પણ ઘણી વસ્તુએ ભાગ ભજવે છે. તેમાંની એક વસ્તુ જિનભક્તિ છે.
૨૮
જિનની જિનેશ્વરદેવની પરમ ભક્તિ કરનારે આત્મા “સારા પ્રમાણમાં સંયમી બને છે, તેથી તેના શરીરમાં રંગને દાખલ થવાને અવકાશ રહેતુ નથી. કદાચ ક`સયેગે તેના શરીરમાં રોગનાં ખીજ વવાયાં હોય, તે તે ચિત્તશુદ્ધિના કારણે નાશ પામે છે. ચિત્તમાં શાંતિ અને બુદ્ધિનું પ્રમાણ જેટલુ વધારે, તેટલુ આરોગ્યનું પ્રમાણ વધારે, એ એક માન્ય સિદ્ધાંત છે અને તે આજના મનોવૈજ્ઞાનિકોએ પણ કબૂલ રાખેલા છે.
વિશેષમાં અમે અમારી નજરે એવા કિસ્સાએ જોયા છે કે જેમાં અનેક પ્રકારના ઉપચારો કરવા છતાં રેગનિવારણ થયું ન હેાય અને જિનભક્તિનું આલંબન લેતાં તેના એકાએક અંત આવી ગયા હોય.
