________________
જિનભક્તિનો મંગલ મહિમા-૨
૨૫ અહીં આરોગ્યથી રેગરહિત અવસ્થા અભિપ્રેત છે કે જેને માટે આપણે “શારીરિક અને માનસિક સ્વાચ્ય એ શબ્દપ્રયોગ કરી શકીએ. રેગ શરીરને પણ હોય છે અને મનને પણ હોય છે. જ્યારે આ બેમાંથી કઈ પ્રકારને રેગ ન હોય, ત્યારે શરીર અને મનની સ્વસ્થતા બરાબર જળવાઈ રહે છે અને તે જિનભક્તિ તથા તપ-જપ–સંયમની સાધના કરવામાં અતિ ઉપયોગી થઈ પડે છે. એ તે આપણે જિંદો અનુભવ છે કે જ્યારે આપણું શરીર સ્વસ્થ ન હોય કે મન સ્વસ્થ ન હોય, ત્યારે આપણે જિનભક્તિ યથાર્થપણે કરી શકતા નથી, તપ કરવાનું બનતાં સુધી માંડી વાળીએ છીએ અને જપ કરવા માટે કદી હાથમાં માળા પકડીએ તે જેમ તેમ ગણીને તેને છેડી દઈએ છીએ. આ સ્થિતિમાં ત્રણ-ચારથી વધારે માળા તે ગણી શકાતી જ નથી. સંયમ સાધના તે આપણું જીવનમાં પહેલેથી જ ઓછી છે, એટલે તે આવા પ્રસંગમાં સહેજે છૂટી જાય છે. તાત્પર્ય કે શારીરિક અને માનસિક સ્વાઓ વિના કોઈ પણ પ્રકારની સાધનાઆરાધના-ઉપાસના યથાર્થ સ્વરૂપે થઈ શકતી નથી, તેથી પહેલી જરૂર શારીરિક અને માનસિક સ્વાથ્યની છે. “ીરમાર્થ રજુ ધમસાધનનું–શરીર એ ધર્મનું પ્રથમ સાધન છે એ મનુસ્મૃતિનાં વચને આ વિચારનું સમર્થન કરે છે.
કેટલાક કહે છે કે “અમને શરીરની પડી નથી. અમારા શરીરનું ગમે તે થાય, પણ અમે ધાર્યો ધર્મ કરવાના. પરંતુ આ વચને બાલીશ છે. જેમાં કંઈ તથ્ય ન હય, એવાં
