________________
ઉપાસ્ય દેવની આળખાણ
૬૭
અજમાવ્યે જઈએ છીએ. પ્રથમ લાખના દાવ, પછી પાંચ લાખના દાવ, પછી પચીશ લાખના દાવ, પછી ક્રોડના દાવ. તે પછીના આંકડા તેા બહુજ ઝડપથી વધતા જાય છે અને ઘણી વાર તે મેટા અધિકારનું રૂપ લેતા જાય છે. ભગવાન મહાવીરે સાચું જ કહ્યું છે કે લેાભીને તમે સમગ્ર પૃથ્વી સાને મઢીને આપી દે, તે પણ તે એછી જ પડશે.’
જ્યાં ક્રોધ ન હેાય, ત્યાં ક્ષમા કે શાંતિ હેાય છે; જ્યાં માન–અભિમાન ન હેાય, ત્યાં નમ્રતા કે મૃદુતા હાય છે; જ્યાં માયા–કપટ ન હેાય, ત્યાં સરળતા કે આવતા હાય છે અને જ્યાં લેાભ ન હેાય ત્યાં સ ંતેષ કે તૃપ્તિ હેાય છે. તાત્પર્ય કે કષાયજયના પરિણામે અ દેવમાં આ બધા ગુણા વિકાસ પામેલા હાય છે.
અન્ય દેષામાં હાસ્ય, રતિ, અરતિ, ભય, જુગુપ્સા અને વેદ એટલે કામવૃત્તિ કે જાતીયવાસના સમજવી. હાસ્ય ત્યારે જ આવે છે કે જ્યારે દિલમાં-અંતરમાં કઈ "પણ પ્રકારની કુતૂહલવૃત્તિ રહેલી હાય. રતિ અને અતિ એટલે હ અને વિવાદ ત્યારે જ થાય છે કે જ્યારે અંતરમાં અજ્ઞાન અને મેહતુ. પ્રાબલ્ય હાય. ભયના અનુભવ ત્યારે જ થાય છે કે જ્યારે અતરમાં કોઈ પણ પ્રાણી પ્રત્યે વૈરના અનુબંધ હોય. શાકના અનુભવ ત્યારે જ થાય છે કે જ્યારે કોઈ પણ વસ્તુ પ્રત્યે અત્યંત આસક્તિ હોય. જુગુપ્સા ત્યારે જ ઉત્પન્ન થાય છે કે જ્યારે અંતરમાં તિરસ્કાર, ધૃણા, સુગ આદિએ સ્થાન જમાવેલુ હોય અને કામવૃત્તિ કે
