________________
જિનભક્તિની ભવ્ય ભૂમિકા
પ૭ આમાંને “અરિહંત' શબ્દ આપણું ગુજરાતી ભાષામાં તત્સમ તરીકે ઉતરી આવેલ છે અને તે આપણે સહુના હોઠે ચડી ચૂકી છે. જે આ અરિહંત શબ્દ આપણ હૈયડે વસે તે જિનભક્તિમાં જુવાળ આવે અને આપણું કામ પાકી જાય, પણ એ શબ્દ આપણા હૈયડે વસે શી રીતે ? ત્યાં તે પાંચ ઈન્દ્રિયેના ત્રેવીશ વિષય અડ્ડો નાખીને પડ્યા છે! ત્યાં તે ક્રોધ, માન, માયા અને લેભ એ ચાર કષાએ પિતાના સર્વ સુભટો સાથે છાવણી નાખેલી છે! અને ત્યાં તે પિલે કામરાજ કે જે જિનભગવંતને-અરિહંતદેવને કટ્ટો દુમન છે અને તેમનાથી પિતાનું મુખ છૂપાવતે ફરે છે, તે સીતથી ભરાઈ પેઠે છે! ખરેખર ! ત્યાં અરિહંત શબ્દને માટે કઈ સ્થાન જ નથી.
અરિહંત શબ્દને મૂલ અર્થ “અહંતુ” જ છે કે જેની અર્થમીમાંસા આપણે ઉપર કરી ગયા છીએ. પરંતુ નિર્યુક્તિકારોએ અરિહંત શબ્દને અર્થપ્રકાશ કરવા માટે તેની જુદી જુદી રીતે વ્યાખ્યાઓ કરી છે, તેમાંની એક વ્યાખ્યા એવી છે કે અરિ એટલે શત્રુ–અંતરના શત્રુ, અને હેત એટલે હણનાર, તાત્પર્ય કે જેણે પોતાના અંતરના શત્રુઓને હણ્યા છે, તે અરિહંત.
હવે બન્યું છે એવું કે અરિહંત શબ્દને જે મૂલ અર્થ ત્રિલેકપૂજ્ય મહાપુરુષ, એ બાજુએ રહી ગયે છે અને આ તેના ગૌણ અર્થની વિશેષ પ્રસિદ્ધિ થઈ છે. આજે તે પાઠશાલાના ઘણાંખરાં પાઠયપુસ્તકમાં પણ આ જ અર્થ દેખાય છે. જે લેકે મૂર્તિપૂજાને માનતા નથી અને જેમને પૂજા શબ્દ ઈષ્ટ નથી, તેઓ આ જાતના
