________________
૨૮ ]
[ શીલધર્મની કથાઓ-૧. અને ભતૃહરિને જોઈ તેના પર મોહી પડી. ભર્તુહરિને પ્રેમ પ્રાપ્ત કરવા તેણે પેલું અમરફળ રાજાના ચરણે ધર્યું
ભાનુમતીના ચરણે ધરાયેલું અમરફળ પાછું નર્તકીને હાથે પિતાના ચરણે ધરતું જેઈ ભર્તુહરિ દિડમૂઢ બની ગયો. પછી તે તપાસ કરતાં સાચી હકીકત બહાર આવી અને ભાનુમતી પ્રત્યેના તેના મેહને પડદે તૂટી જતાં તે બોલી ઊઠો :
'यां चिन्तयामि सततं मयि सा विरक्ता साऽप्यन्यमिच्छति जनं स जनोऽन्यसक्त । अस्मत्कृते च परितुष्यात काचिदन्या धिक तां च तं च मदनं च इमां च मां च ॥' ભર્તુહરિ મનેમન વિચારવા લાગ્યોઅહો! આ સંસારની ભવાઈ તે જુઓ! જે ભાનુમતીનું હું નિરંતર ચિંતન કરું છું, તેને મારા તરફ ભાવ હેવાને બદલે અશ્વપાલને ઈચ્છે છે. આ અશ્વપાલ વળી ભાનુમતીને બદલે પિલી નતંકી પ્રત્યે આસક્તિ ધરાવે છે. પિલી નર્તકી અશ્વપાલને બદલે વળી મને ઈચ્છે છે. આ ભાનુમતી, અશ્વપાલ, નર્તકી, કામદેવ અને મને-સૌને ધિક્કાર છે.”
ભર્તુહરિને ભાનુમતી પ્રત્યેને મહાન રાગ-મહાન કોધમાં પલટાઈ ગયે. કારિન તિહતા શોધોડમિના કામ પ્રતિહત થાય, તેને હરકત થાય એટલે તેમાંથી સ્વાભાવિક રીતે જ ક્રોધ ઉત્પન્ન થાય છે. પુરુષ ગમે તે
