________________
મતિસુંદરી છે. તેણે બંનેને પુત્ર સુરતેજ કુમારનું છે. પહેલી રાણીને સુરતેજ નામને વૃત્તાંત પુત્ર છે, અને બીજીને સુરધર્મ
' નામનો પુત્ર છે. એકદા ભવિતવ્યતાએ કનકસુંદરી મરણ પામી; તેથી તેણીને સુરતેજકુમાર બહુ ખેદ પામે. એક સમયે રાજાએ અતિસુંદરી ૨ણી સાથે મધ્યા
હ સમયે પ્રશ્નોત્તર ગોષ્ઠી આરંભી. રાજાના પ્રશ્નોત્તરો રાણીએ બહુ સારા આપ્યા. તેથી રાજા કહેવા લાગ્યું કે
પ્રિયે ! તારી બુદ્ધિ બહુ સુંદર છે. તારી બુદ્ધિને કઈ વસ્તુ અગમ્ય નથી. હું તારા ઉપર પ્રસન્ન થયો છું. માટે ઈચ્છા મુજબ વસ્તુને માગી લે. તેણુએ કહ્યું કે-હે સ્વામીનાથ! અવસરે માંગી લઈશ. હમણું રહેવા દ્યો. રાજાએ કબૂલ કર્યું. અને ત્યાંથી ઊઠયે, કેટલાક દિવસો ચાલ્યા ગયા, પછી એક દિવસે મતિસુંદરીએ રાજા પાસે વર માગે કે મારા પુત્રને રાજ્ય આપ. સત્યપ્રતિજ્ઞાવાળો હોવાથી રાજાએ સ્વીકાર કર્યો. અને મંત્રી સામતોને વૃત્તાંત કહીને સુરધર્મ કુમારને યુવરાજને અભિષેક કર્યો. આથી સુરતેજકુમારે ખેદ પામી ચિંતવ્યું કે-અહે મને મારા પિતાએ પણ તિરસ્કાર પમાડ. માનિ જનને પરાભવ પ્રાણના ત્યાગ કરતાં પણ દુસહ થઈ પડે છે. કહ્યું છે કે-“અર્થને, દેશને અને બંધુવર્ગનો પરાક્રમી મનુષ્ય ત્યાગ કરે છે. અને કવિતને પણ હોડમાં મૂકી દે છે, પણ અપમાન સહન કરતા નથી”. અને માનપુરૂષને માન તે કવિત, ધન અને બંધુવર્ગસમાન છે; જે માનનું ખંડન થયું તે તેને બધું પણ ખંડિત થાય, છે; તે પુરૂષ જન્મને ધારણ ન કરે, કદાચ જન્મી ગયો તે.
અમારી યુ
-અતિ પરાભવ
ને
