________________
૭૬
જગતશાહ
સાંભળીશ! રાયલજીએ કહ્યું, “જોયું ને, ભાઈના દીકરાની કાણે ગયા એનું ફળ ! હું તે ઘણાય નહેાતે જ, પણ કામદાર, તમે જ મને પરાણે પરાણે મોકલ્યો.”
જવું જોઈએ, બાવા, જવું જોઈએ. આ તે આપણા પેટમાં પાપ નહોતું, પણ કંઈક પાપ હોય ને તેય જવું જોઈએ. દુનિયામાં લેકવ્યવહાર પણ કંઈ ચીજ છે ને ! અને બાવા, આપણે ખરખરે ગયા અને એણે સામો વિવેક ન જાળવે, એમાં મુલકમાં ભૂ ડું કેણુ લાગ્યું–એ કે આપણે?”
આ એ જ આવ્યો હશે. કેઈક બાઈએ ચડાવ્યું હશે એટલે ઘોડાં લઈને હાલી નીકળ્યો હશે! આ એ જ હોય, બીજું હોય કેણુ?”
એનું મોત જ એને અહીં તેડી લાવ્યું લાગે છે બાવા ! કંથકેટના પાદરમાં એને મારીને એનું માથું જ હવે તે લાખિયારના ગઢની રાંગ ઉપર લટકાવવું જોઈએ. ત્યારે–એને જીવ અવગતે ભમતે હશે ને ત્યારે—એને ખબર પડશે કે ધિંગાણું ને દંગા ને લડાઈમાં રાયલ જમના પગરખામાં પચાસ લાખાનાય પણ નહિ પેસે !'
ધ્યાન રાખજે કામદાર, હવે આપણે દયાને નામે, ભાઈને નામે કે કુટુંબને નામે ભૂલ નથી કરવી. ” રાયલ જામે મૂછે તાવ દેતાં કહ્યું, “હવે તે આપણે આપણી નામના દેશમાં ડંકો વગાડી દેવો છે. કંથકોટ તે પાધર થતું થાશે, પણ લાખિયાર ઉપર મીઠું ન વાવું તે મારું નામ રાયેલ જામ નહિ!”
“જી રે, છે! , જામ બાવા !” હીરા શેઠે લલકાર આપ્યો: “આ એક લાખા ધુરારાની ફાંસ વચમાંથી નીકળે તે પછી લખપત ને સુથરી ને સાંધણ તે આટાલૂણમાં છે! પછી નગર સમૈના પીથલ સૂમરાની આંખમાં મીઠું ! ને બાવા, આમ તે હવે ગુજરાત
