________________
અકાલ
૨૮૧
“વાત કરે મા શેઠ! પરમદેવસૂરિએ ભાવી ભાખ્યું એ સાચું ભાખ્યું. ને શેઠ, સમે તે તમેય બરાબર સમજ્યા, હે !'
“હું સમો બરાબર સમજે. એમ ને?”
“હા. ધધે મારે વણઝારાને રહો ને શેઠ, એટલે કે સદા ગર શું વહાણવટું ખેડે છે, એ તે મારે મારા ધંધા માટે જાણવું જ જોઈએ ને ? કાને સાંભળ્યું ને એકબે વાર આવીને જાતે જોઈ પણ ગયો કે શેઠ જગડૂશા તે મલબારથી ને લંકાથી, જાવાથી ને ઈરાનથી અનાજ મંગાવે છે. કહે છે કે શેઠ, તમે તે ઠેઠ ખત્તાથી અનાજ વહરી મંગાવ્યું છે ને કહે છે કે અહિહાલના વણિગાઓને તે તમારી ઊભી દૂરી છે અનાજની; વિજયમાંથીયે અનાજ આવ્યું છે.'
એવું છે ખરું લાખા !'
આ મને એમ કે મૂડાના મૂડા અનાજ મંગાવીને જગડૂ શેઠ જેવો સોદાગર સેના, ચાંદી, મખમલ ને ઘોડાઓને બદલે આ ધૂળ જેવા ધાનમાં શું મોટું નાંખે છે ?”
લાખા, ધાન હજીયે તને ધૂળ જેવું લાગે છે ?'
એ જ વાત કરું છું ને શેઠ ! તે તમારી ચતુરાઈનાં કેટલાં વખાણ કરું ! આ બીજો કોઈક કાચી છાતીને સોદાગર હોય તે એ, કઈ જતિ, સાધુ કે જેગીએ મેષ-વૃષભ-મિથુન ને ધન-મકર-કુંભનાં ચેકડાં પાડીને જોશ જોયા હોય એના ઉપર, પિતાની આખી સોદાગરીનું જોખમ ના ખેડે. તમારી છાતી ખરેખર, પાકી !' - “મારી છાતી તને કઠણ લાગી, લાખા ?”
“હાસ્તે. ધાનને ખરીદી લાવવા કરતાં એને સંધરવામાં ખરાજાતા વધારે લાગે. એ કાંઈ પાકી છાતી વગર બને ? બે બે વરસથી તમારાં સે સે વહાણો બીજે કાંઈ જ ન કરે, જે અનાજ આવે એ બધાને બસ, સંધરે જ કરે !... સાચું કહું તે, મને તે મનમાં હતું કે, આ વાણિ બહુ ચડ્યો છે તે મરવાને થયો છે! હેઠે પડશે તે પીવા પાણીયે નહિ માગે ! એ ગાંઠનાં ગેપીચંદન ગુમાશે ને ધાનની ધૂળ
