________________
૧૭૨
જગતશાહ
જગડૂ! વાણિયા ! એ વાણિયા ! આંહીં આવ દોસ્ત, અહીં આવ !” ચાવડાએ સાદ દીધે.
જગડૂ નજીક ગયે એટલે બધા સાંભળે એમ ચાવડાએ કહ્યું: અરે શાહ ! આને ઓળખે છે ? નથી ઓળખતે ? એ છે ખંભાતને સીદી સાદીક ઓળખે એને ? પિરોટનવાળે! ભરૂચના શંખ સોલંકીને ભાઈબંધ ! સંધારેને ઉછેદ કરવાની પ્રતિજ્ઞાવાળે !.એ જ ખંભાતને શાહ સોદાગર સીદી સાદીક...”
ત્રણ પેઢીથી ખંભાતમાં વેપાર કરતા આ યવનધની સોદાગરના નામથી તે દૂર દૂરના વેપારીઓ ને વેપારીઓના કુટુંબીજને પણ માહેર હતા. સીદી જગતશેઠ ન હતું, કેમ કે જગતશેઠ હેવાને એણે કદી દાવો કર્યો ન હતો. પરંતુ ઉત્તર અને દખ્ખણમાં આજકાલ જે વિચિત્ર રીતેથી ભરેલી અને અનેક અંધાધૂંધીઓથી ભરેલી વ્યવસ્થા ચાલતી હતી, તેમાં એક આ સાદીક જ એવો માનવી હતી, જેને વેપારી બેલ તુરકાણ હિન્દી અને રજપૂત હિન્દ ઉભયમાં પ્રમાણભૂત ગણાત હતા. એ ધમે મુસલમાન હતા, પણ એને ત્યાં જૈન વસતિઓનાં, હિન્દુ ધર્મસ્થાનકેન, નાસભાગ કરતા રજપૂત રાજદરબારીઓનાં નાણું જમે પડ્યાં રહેતાં. લેકવાયકા તે એવી પણ હતી કે જોઈએ ત્યારે કાળી રાતે પણ એ નાણાં પાછાં મળતાં.
આ સદીને માટે એક બીજી પણ લેકવાયકા હતી અને એ ચારેકોર જાણીતી હતી : સિકંદર-સાની અલાઉદ્દીનના સાળા સૂબા અલખાને સીદીને પિતાની પાસે પકડાવી મંગાવીને એની પાસેથી હિન્દુઓની થાપણ માગી હતી. સીદીએ જવાબ આપ્યો હતો કે :
સરકાર, મારું ઈમાન એ મારી પાંચ નમાજ ને ખુદાની બંદગીમાં છે. મારો મજહબ એક જ છે. મને યકીન છે કે અગર જે લેકેએ મારા ઉપર વિશ્વાસ રાખે છે એમના વિશ્વાસને હું દગલબાજ બનું તે હું શયતાન ગણાઉં. એવા કામમાં મારે ખુદા ખુશ ના રહે. એ
