________________
જગતશાહ
લાગલાગચાર વર્ષ સુધી માળવાના સુભટ વર્માની ફોજ ગુજરાતમાં ફરી વળી. એણે ખેતી બાળી, સીમ બાળી, ગામે બાળ્યાં. સુભટ વર્માનું આ અરસામાં અવસાન થયું. એની પાછળ અર્જુન વર્મા આવ્યો. એણે તે પદ્ધતિસર ગુજરાતનો નાશ કરવા માંડ્યો. એની પ્રશસ્તિઓમાં એને ગુજરાતમાં દાવાનલ જેમ ફરી વળેલા વીર તરીકે ઓળખાવાયો છે.
સાત વર્ષના એકધારા ખૂનખાર અને વિનાશક સંગ્રામ પછી ગુજરાતના નામધારી રાજા પાસેથી સોરઠના સર્વેશ્વરનું બિરુદ મેળવનાર શ્રીધર મહેતાએ અર્જુન વર્માને સેમિનાથ આગળ પરાજય કર્યો.
અને દક્ષિણના દેવગિરિના યાદવરાજ ભિલ્લમના પુત્ર સિંહણે વળતે જ વર્ષે – સંવત ૧૨૭૩ માં-ગુજરાત ઉપર ચડાઈ કરી. લાટમાં એણે માળવાના ખંડિયા સામંતને માર્યો, ને નવો સામંત સંગ્રામસિંહ ઉફે શંખ હવે દેવગિરિને ખંડિયે બને.
આમ ચાલીસ વર્ષમાં તુરુષ્કાની ત્રણ ચડાઈએ ગુજરાત ઉપર વીસ વર્ષ સુધી ચાલી. એ પછી બીજા વીસ વર્ષ માળવા અને દેવગિરિનાં આક્રમણો આવ્યાં. એમાં તુક્કોએ બે વર્ષ સુધી અને માળવાએ આઠ વર્ષ સુધી ગુજરાતમાં ઘૂમીને ભયાનક સંહાર ને વિનાશ કરે.
આથમતી જ્યોતિને એક છેલ્લે ઝબકારો હવે થોડા સમય માટે સારાયે ગુજરાતને અજવાળી રહ્યો.
સોલંકીના પુરોહિતનું કુળ છેક દક્ષિણમાંથી એમની સાથે ગુજરાતમાં આવ્યું હતું. એ કુળમાં આ સમયમાં રાજપુરોહિત તરીકે સેમ શર્મા નામના નાગર બ્રાહ્મણ હતા–રાજા ભીમદેવ બીજાને એ છેક મહારાજ કુમારપાલના કાળથી પુરોહિત.
ભીમદેવ બીજાના રાજકારભારનાં ચાલીસ વર્ષ એણે જોયાં હતાં. એણે ગુજરાત ઉપર સાત વખત પરદેશી સેનાઓને સંહાર વેરતી આવતી જોઈ હતી. એણે દખ્ખણમાં કૃષ્ણ નદીથી ઉત્તરમાં
