________________
વિદ્યાભ્યાસ] *
૧૫
માં બેસાડયા ને વિદ્યાર્થીઓનાં મુખ મીઠાં કરાવ્યાં, ત્યારે કેને ખબર હશે કે આ વિદ્યાર્થી આગળ જતાં વિવિધ શાસ્ત્રોમાં વિશારદ થશે ને આગમપ્રજ્ઞની અટલ ખ્યાતિ પ્રાપ્ત કરશે? બે વર્ષ પછી તેમને ડભેઈની ગુજરાતી શાળામાં બેસાડ્યા, ત્યાં બુદ્ધિ પાણીદાર હીરાની જેમ ચમકવા લાગી અને આત્માનંદ જૈન પાઠશાળામાં દાખલ થતાં તેના પર સુસંસ્કારના પહેલા જોરથી પડવા લાગ્યા.
અહીં અમે એ વાત સ્પષ્ટ કરવા ઈચ્છીએ છીએ કે બાળકનાં શિક્ષણની શરૂઆત તેનાં ગૃહનાં વાતાવરણ પ્રમાણે આગળ વધે છે, પછી તેમાં શાળાના સંસ્કારે ભળે છે, એટલે જે ભૂમિકા શુદ્ધ હોય તે ઘડતરનું ચિત્ર જોરદાર ઉઠે છે અને મલિન હોય તે તેમાં સુરેખતા આવતી નથી. ખુશાલચંદ ગર્ભમાં હતા, ત્યારે માતા શાસ્ત્રશ્રવણ કરતાં, અનેક ત્યાગી મહાત્માઓની જીવનકથા સાંભળતાં, શક્તિ પ્રમાણે વ્રતનિયમ ગ્રહણ કરતાં અને પર્વના દિવસે નાની કે મોટી તપશ્ચર્યા કરવાનું ચૂકતાં નહિ. પ્રભુપૂજા, સામાયિક, પ્રતિક્રમણ વગેરે તેમનાં નિત્ય નિયમ રૂપ હતાં, એ પણ અહીં જણાવી દઈએ. વળી નિયાને પ્રકાશ જોયા પછી ખુશાલચંદ એવા ઘરમાં ઉછર્યા હતા કે જ્યાંનું વાતાવરણ સંસ્કારી હતું, એટલે તેમની ભૂમિકા ઘણી શુદ્ધ થયેલી હતી. તેથી જ આ અભ્યાસ કાળમાં તેના પર અને એપ ચડ્યો હતો ને આગળ જતાં તેઓ ઝળકી ઉઠયા હતા. આ
