________________
ખંડ ૩ | ઢાળ ૧૭
૨૨૯
| ભાવાર્થ-(૧) સ્વરૂપવાન એવા ભાઈ, બાપ કે પુત્રને જોઈને સ્ત્રીને કામ ઉત્પન્ન થાય છે અને માટીના કાચા પાત્રમાંથી જલની જેમ સ્ત્રીઓની યોનિ ભીંજાયા કરે છે. (૨) અગ્નિનાં કુંડ સમાન નારી છે અને વૃતના કુંભ સમાન પુરુષ છે, માટે તે બેહુ એકઠાં થવાથી જેમ વૃત પીગળ્યા વિના રહેતું નથી, તેમ સ્ત્રી અને પુરુષ એકાંતમાં રહેવાથી પુરુષનું મન પીગળ્યા વિના રહેતું નથી, તો પોતાને વશ સ્ત્રી હોય તો તેમાં કહેવું જ શું?
સખી માલતી નામે, મોકલી તે નર પાસે, સંકેત કહાવ્યો, એકાંતે તસ આસે, માલાકારિણી ગેહે, હુઓ તસ સંયોગ, એમ પ્રતિદિન મળતાં, વાધ્યો વિષયનો ભોગ. ૪ અનુક્રમે પરતટથી, ઘરે આવ્યો શ્રીદત્ત, સ્ત્રી તેડણ આવ્યો, શ્વસુર ગૃહે લેઈ વિત્ત, જયશ્રી હવે પતિને, દેખી મનમાં ચિંતે, કેમ કરું કેમ જાઉં, કહે સખીને વૃત્તાંત. ૫ यतः-चिंता चिता समा नास्ति, चिंता चैव गरीयसी;
सजीवं दहते चिंता, निर्जीवं दहते चिता. १ अतिप्रलापो निरंकुशत्वं भर्तुः, प्रवासः स्वरुचिस्तीर्थयात्रा; ईर्ष्यालुता स्वैरिणिसंगता च, स्वभावतः शीलविलुप्तका इमे. २ चिंता भुजंगी परिदृश्यमानं, संमूर्छितं चित्तमिदं मदीयम्; शश्वत्कृतं पश्यति जातकस्य, नो जीवते वाक्स्मरणामृतेन. ३
ભાવાર્થ-(૧) ચિંતા જે છે તે ચિતા સમાન નથી પરંતુ ચિંતા ચિતાથી વઘારે પરાક્રમવાળી છે, કારણ કે ચિતા છે તે જીવરહિત મનુષ્યને બાળે છે અને ચિંતા છે તે જીવસહિત મનુષ્યને બાળે છે. (૨) અત્યંત બોલવું, નિરંકુશપણું, પોતાના સ્વામીનું પ્રવાસે જવું, પોતાની ઇચ્છા પ્રમાણે જ્યાં ત્યાં જવું, ઝાઝી ઈર્ષ્યા, ઐરિણી સ્ત્રીનો સંગ, એટલાં વાનાં સ્વભાવથી જ શીલભંગ કરનારાં છે. (૩) ચિંતારૂપી સાપણ જેમાં દેખાય છે એવું મારું ચિત્ત મૂર્ણિત થઈ ગયું છે અર્થાત્ ચિંતાથી મારું ચિત્ત મૂર્ણિત થયું છે, એવી હાલતમાં જો વચનરૂપ અમૃતથી હું જીવિત કરવામાં આવ્યો ન હોત તો અવશ્ય હું મરણ પામત, અર્થાત્ અમૃત સમાન વચનથી હું જીવતો રહ્યો છું.
૧. માળણના ઘરે