________________
[ ૪૧.] મહાવીર છે ! આમ ત્યારથી વર્ધમાન-કુમાર, મહાવીરના નામે ઓળખાવવા માંડ્યા.
આસોપાલવના ઝાડને વળી તેરણ શા! મોરના પીંછાને વળી રંગ-રોગાન શા ! જન્મથી જ મતિ-શ્રુત-અવધિના ત્રિભેટે ઊભતા પ્રભુને વળી ભણવાનું શું! છતાં પુત્રના મહે, માતપિતાએ વર્ધમાન-કુમારને નિશાળમાં ભણવા મૂક્યા.
ઈન્દ્રરાજે આ દશ્ય જોયું. પ્રભુના પ્રભાવને પ્રગટ કરવા એઓ નીચે આવ્યા. બ્રાહ્મણનો વેશ ધરીને, એ નિશાળમાં ગયા. અધ્યાપકના મનમાં વર્ષોથી ઘર કરી ગયેલી શંકાઓ પૂછીને એમણે વર્ધમાનને મહિમા વધાર્યો. આમાંથી “જેનેન્દ્ર-વ્યાકરણ રચાયું. વયે વધતા “વધર્માન કુમાર યૌવનને આંગણે આવી ઊભા.
રાજા સિદ્ધાર્થ અને રાણી ત્રિશલા હવે મુંઝાયા. આજન્મ વિરાગી વર્ધમાનની આગળ વિવાહની વાત કેમ મૂકાય? અંતે એમણે મિત્રોના માધ્યમે વાત મૂકવાનો નિર્ણય કર્યો. મિત્રોએ વિવાહની વાત મૂકી. મહાવીર દેવે ટૂંક જવાબ વાળે : બંધનમાંથી મુક્તિ ઝંખતા મને વળી આવી બંધન-બેડીમાં તમે વધુ જકડવા માંગે છે?
અંતે એક દિવસે માતા-ત્રિશલાએ જ કુમારની આગળ વિવાહની વાત મૂકી. પ્રભુએ વિચાર્યું કે ભેગ-કર્મ હજી બાકી છે. માતપિતાના અંતરને આઘાત ન પહોંચે, એ માટે તે હું આ સંસારમાં રહ્યો છું. એઓ મૌન રહ્યા. એ મૌનને અર્થ માતાએ સંમતિ મા. ને સમરવીર-રાજાની પુત્રી યશોદાનું શ્રીફળ સ્વીકારાઈ ગયું. એક દિવસ યશોદા સાથે પ્રભુનું પાણિગ્રહણ થયું.
ભેગનું ભાગ્ય ભગવટા વિના ખરે એવું ન હતું. પ્રભુ ભેગમાં પણ અનાસક્તિના જ આરાધક રહ્યા. લગ્ન-વેલ પર એક પુત્રીનું ફૂલ ખીલી ઉઠયું. એનું નામ પ્રિયદર્શના પ્રસિદ્ધ થયું.
