________________
ભવ ૧૬ મો
લાંબો વખત ગુરુકુળમાં રહી, સૂત્રાર્થ ધારણ કરી, વિશેષ યેગ્યતા પ્રાપ્ત થતાં, કાયાની વધુ કસોટી કરવા માટે શ્રી વીતરાગ પ્રભુની જેમ એકાકી વિહાર કરવાની આજ્ઞા ગુરુદેવ પાસે માંગી. મેગ્યતા સમજીને ગુરુએ આજ્ઞા આપી.
ગ્રામાનુગ્રામ વિહાર કરતાં કરતાં, સંયમમાં વધુ ઉજમાળ બનેલા વિશ્વભૂતિમુનિ એકદા મથુરા નગરીમાં પધાર્યા. ત્યાં તેઓ એકવાર શુભ વિચારણામાં ચડ્યા :
સમસ્ત દોષના સ્થાનરુપ પ્રમાદ, એક ક્ષણવાર પણ સેવ યુક્ત નથી. પ્રમાદ સંખ્યાબંધ તીવ્ર દુખોને ભવભવ નીપજાવે છે. બધા જ સુખ ઈચ્છે છે અને દુઃખથી દૂર ભાગે છે. પણ એમને એ સમજ નથી કે-શુદ્ધ-ધર્મની આરાધના સિવાય સાચા સુખની પ્રાપ્તિ શક્ય જ નથી. એના કારણે સ્ત્રીકથા, રાજકથા, દેશ અને ભેજનકથામાં જીવ ડૂબેલે રહી, પરિષહોને સહન કરવામાં નિર્માલ્ય બની જાય છે. એથી મારા માટે તે સર્વથા ઉગ્રતપનું આચરણ જ યુક્ત છે. ”
આવી વિચારણા કરીને વિશ્વભૂતિમુનિએ મા ખમણ તપને પ્રારંભ કર્યો.
યેગાનુયોગ કુમાર વિશાખાનંદી પણ મથુરાનગરીના રાજાની બહેનની કન્યા સાથે પાણિગ્રહણ કરતમાં જ આવેલ હતું. બરોબર એ જ અવસરે વિશ્વભૂતિ મુનિવર માસખમણ તપના પારણા નિમિત્તે ગેચરી લેવા વિશાખાનંદીની છાવણ પાસેથી જ પસાર થઈ રહ્યા હતા. વિશાખા નંદીના સેવક પુરુષોએ તપથી કૃશ બનેલ કાયાવાળા વિધભૂતિમુનિને કેટલીક નિશાનીઓ દ્વારા ઓળખી લીધા અને પોતાના સ્વામીને કહ્યું :
“હે સ્વામિન! આ મુનિને આપ ઓળખે છે ?”
વિશાખાનંદી કુમાર એ મુનિને ઓળખી શકે નહિ. એટલે એના સેવકએ ઓળખાણ આપતાં કહ્યું :
" “હે કુમાર! આ તે જ વિશ્વભૂતિ કુમાર છે કે જેણે પૂર્વે દીક્ષા લીધી હતી.”
