________________
[૩૮]
ત્રિભુવનપ્રકાશ મહાવીરદેવ
નારકના જીવાની કાયિક યાતના કરતાં ય કદાચ મારા અંતરની વ્યથાનું દુ:ખ વધુ હશે.
‘સાચું જ કહું છું ભાઈ ! પાણી વિનાની માછલીની જેમ તરફડિયાં મારું છું ! મારું અંતર રડયા જ કરે છે ! અગણિત જીવા પેલા દુષ્ટાતિદુષ્ટ કÖરાજની હથેલીમાં સપડાતા જાય છે અને મગતરાની જેમ એમને ચાળી નાખે છે. મારે કઈ પણ ભાગે એમને બચાવવા છે, એ માટે મારે એમને કર્મનાં ગણિત સમજાવવાં છે. ધર્મોનું ખળ ખતાવવુ' છે, પુણ્ય–પાપના ભેદ દેખાડવા છે. મોટાભાઈ ! નારકેશમાં અને નિગાદોમાં શ્રીકાયે જતા અગણિત આત્માને મારે બચાવી લેવા છે. તમે મને અહી શાને સારુ રાકી રાખા છે ?
‘આ રંગરાગમાં કાઈ રંગ નથી: લલનાના સગમાં કાઈ સુખ નથી; મમતાના પોષણમાં કાઈ શાન્તિ નથી. મોટાભાઈ ! જડના આ રાગે તેા જવાનાં જીવના મરખાત કર્યાં છે. મને અહીં કાંય ગોડતુ નથી, મારું આ સ્થાન નથી, મારું અહીં જીવન નથી; મારુ અહીં કોઈ કાર્ય નથી.
હું તે બનવા માગું છું; બ્યામવિહારી ગરુડ ! ગગન મારું સ્થાન; મારે તા જોઈ એ છે, જીવત્વના વિકાસનુ જીવન. જે મને અનંત સુખની દેન કરે, મારુ' તા કાય છે, જીવાના ભેદભરમાને ઉકેલવાનું: એમને અનંતના સ્વામી બનાવવાનું.
મોટાભાઈ! સત્વર અનુજ્ઞા કરે. મારે જવું છે સાધનાની ભૂમિમાં; ગવડાવવાં છે ગીત સહુને આતમનાં!!
લઘુબંધુના વિરહનું વાદળ ભાવિના ગગનમાં દોડયું આવતુ જોઈને ભયભીત થઈ ગયેલા નવિન શું બેલે? શી અનુજ્ઞા આપે! ફરી આંખો રાવા લાગી! હૈયું હીબકાં ભરી ભરીને રાવા લાગ્યું ! ન'વિધ ને મોટેથી પોક મૂકી!
કુમાર વધુ માનનો અડાલ આત્મા કપી ઊઠથો ! સ જીવે પ્રત્યેની કરુણા તે એના અંતરમાં રામેરામમાં ઊભરાઈ જ હતી.
